Bài 10: Hà Tĩnh có “đội sổ” khi la liệt các dự án đầu tư công đội vốn, chậm tiến độ

(Xây dựng) – Hiện nay, Hà Tĩnh đang đối mặt với 244 dự án chậm tiến độ, dư luận đang băn khoăn liệu do chính quyền, chủ đầu tư buông lỏng quản lý hay do năng lực của nhà thầu yếu kém?

Công trình xây dựng đường liên xã Sơn Lễ, Sơn An, Sơn Tiến.

Tại thị xã Hồng Lĩnh: Dự án Kè chống sạt lở hai bờ khe Bình Lạng (đoạn từ cầu Bình Lạng đến cầu Đôi) thị xã Hồng Lĩnh được UBND tỉnh Hà Tĩnh phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng từ ngày 31/10/2018, thuộc công trình nhóm C, công trình thủy lợi cấp IV (thời gian thực hiện từ năm 2019-2020). Tổng mức đầu tư ban đầu là 20 tỷ đồng.

Sau khi trúng thầu, Công ty Cổ phần Thảo Nguyên (thành phố Hà Tĩnh) đã tổ chức thi công nhưng không liên tục, ngắt quãng. Điển hình là sau đợt mưa lũ kéo dài vào tháng 10/2020, công trình này đã bị sạt lở nghiêm trọng. Bị gãy sập dầm mái ngang dọc và đế chân kè, đất đắp mái kè bị xói lở tạo thành những khoảng trống lớn, thậm chí tường nhà dân cũng đã bị sập trong mùa lũ cùng năm.

Ngoài vấn đề chất lượng công trình thì trong quá trình thực hiện dự án, chủ đầu tư là UBND thị xã Hồng Lĩnh liên tục xin điều chỉnh, bổ sung và nâng vốn mức đầu tư ban đầu từ 20 tỷ đồng lên hơn 32.588 tỷ đồng và sau đó tiếp tục xin điều chỉnh, bổ sung lên mức hơn 43.579 tỷ đồng (đội vốn hơn 100%).

Tuy nhiên, cho đến nay, dự án này vẫn đang trong tình trạng dang dở, chắp vá do đang chờ điều chỉnh. Người dân sống dọc bờ kè cho rằng, dự án này đã quá lâu rồi, chính quyền địa phương cần phải ưu tiên, gấp rút hoàn thành dự án, bởi họ không thể yên tâm mỗi khi mùa mưa lũ tràn về.

Dự án Kè chống sạt lở hai bờ khe Bình Lạng (đoạn từ cầu Bình Lạng đến cầu Đôi) thi công ngắt quãng.

Tại huyện Hương Sơn: Công trình xây dựng đường liên xã Sơn Lễ, Sơn An, Sơn Tiến (huyện Hương Sơn) thuộc gói thầu HT07 do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Hà Tĩnh làm chủ đầu tư. Dự án có chiều dài 9,7km, khởi công từ tháng 9/2020, với tổng mức đầu tư hơn 80 tỷ đồng, từ nguồn vốn vay Ngân hàng ADB và đối ứng ngân sách địa phương.

Theo Hợp đồng số 99/2020/HĐXL-DDCN ngày 20/7/2020 và các phụ lục kèm theo đã ký giữa chủ đầu tư và nhà thầu thi công Tổng Công ty 36-CTCP, công trình đường liên xã trên phải hoàn thành trước ngày 30/3/2022. Mặc dù chủ đầu tư đã cho nhà thầu thi công là Tổng Công ty 36-CTCP tạm ứng và giải ngân hơn 31 tỷ đồng (trong tổng vốn đầu tư của dự án hơn 80 tỷ đồng), nhưng khối lượng thực tế thi công tại hiện trường không đạt như kỳ vọng (mới chỉ thực hiện được hơn 40% khối lượng), thậm chí chậm tiến độ rất nhiều hạng mục, vi phạm quy định hợp đồng.

Tại huyện Nghi Xuân: Dự án tuyến đê biển dài hơn 10km tại 3 xã Cương Gián, Xuân Liên và Cổ Đạm có tổng mức đầu tư hơn 371 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Trung ương và nguồn huy động hợp pháp khác, mục tiêu nhằm đảm bảo an toàn trong phòng chống thiên tai và thúc đẩy phát triển kinh tế, giao thông vùng ven biển.

Đến tháng 10/2020, giai đoạn 1 của dự án đã hoàn thành được đoạn qua xã Cương Gián với chiều dài khoảng 5km. Tuy nhiên kể từ đó đến nay, giai đoạn 2 của dự án vẫn chưa được triển khai, khiến công trình này chưa phát huy hết tác dụng, trở thành đường cụt gây nhiều hệ luỵ.

Tại huyện Kỳ Anh: Dự án Nâng cấp, mở rộng đường ĐH.136 đoạn Km3+500÷Km5+600 (từ đường bộ ven biển đến đường tuần tra ven biển), đoạn qua xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh (Hà Tĩnh) được UBND huyện Kỳ Anh phê duyệt chủ trương đầu tư vào ngày 10/9/2019, điều chỉnh tại Quyết định số 3606, ngày 25/10/2019; phê duyệt báo cáo kinh tế kỹ thuật đầu tư xây dựng tại quyết định 3644, ngày 30/10/2019, với tổng mức đầu tư 9 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành vào tháng 3/2021. Đã quá thời hạn 1 năm nhưng công trình này vẫn chưa thể bàn giao và tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn giao thông.

Theo tìm hiểu của phóng viên, nhà thầu thi công dự án là Công ty TNHH Xây dựng và Thương mại Sông Hội (thị trấn Cẩm Xuyên, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh). Tư vấn giám sát là Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ xây dựng Long Tân (xã Kỳ Tân, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh).

Dự án dự kiến bố trí nguồn vốn từ ngân sách huyện trong 2 năm 2020 – 2021. Tuy nhiên, quá trình thực hiện gặp một số vướng mắc nên tháng 9/2020, chủ đầu tư đề nghị Thường trực huyện ủy, HĐND huyện Kỳ Anh bố trí thêm kinh phí, nâng tổng mức đầu tư dự án lên hơn 9,6 tỷ đồng (tăng khoảng 605 triệu đồng).

Trụ sở làm việc của Công ty TNHH MTV Thuỷ lợi Nam Hà Tĩnh dang dở, hoang phế.

Công trình nhà làm việc 5 tầng của Công ty TNHH MTV Thuỷ lợi Nam Hà Tĩnh có diện tích xây dựng 485m2, tổng diện tích sàn 2.160m2 tại xã Thạch Đài (Thạch Hà) với phí xây dựng hơn 16 tỷ đồng từ nguồn quỹ đầu tư phát triển và trích khấu hao tài sản cố định của Công ty TNHH MTV Thuỷ lợi Nam Hà Tĩnh. Chậm tiến độ 2 năm và sau nhiều lần xin gia hạn nhà thầu vẫn không đủ khả năng hoàn thành dự án, nên ngày 23/7/2021, chủ đầu tư đã ban hành quyết định chấm dứt hợp đồng thi công xây dựng trụ sở làm việc mới của công ty với nhà thầu là Công ty Cổ phần đầu tư và xây dựng VN11, đơn vị tư vấn giám sát là Công ty Cổ phần Xây dựng ECON Việt Nam. Thời gian thực hiện dự án từ 2017-2019, gia hạn đến 30/6/2020. Đến nay, công trình vẫn dở dang.

Nguyên nhân chấm dứt hợp đồng do nhà thầu không đảm bảo tiến độ, năng lực không đáp ứng được yêu cầu, không còn đủ khả năng để tiếp tục hoàn thiện công trình làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ và hiệu quả của gói thầu.

Chia sẻ về nguyên nhân các dự án chậm tiến độ, ông Trần Việt Hà – Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư cho biết: “Việc chậm trễ triển khai các dự án do một số nguyên nhân chính: Năng lực nhà đầu tư hạn chế; công tác quản lý quy hoạch, đất đai, xây dựng còn bất cập dẫn đến khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng, chậm tiến độ bàn giao mặt bằng cho nhà đầu tư. Bên cạnh đó, một số ngành, địa phương chưa thực sự sâu sát trong công tác kiểm tra, giám sát; quy định của pháp luật còn chồng chéo. Ngoài ra, dịch Covid-19 bùng phát cũng là một phần nguyên nhân ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án này”.

Ông Võ Trọng Hải – Chủ tịch UBND tỉnh cũng khẳng định tại nhiều cuộc họp: “Quan điểm của lãnh đạo tỉnh là thu hút đầu tư nhưng làm chặt chẽ, đầu tư phải thực sự có hiệu quả, phải rà soát lại và kiên quyết thu hồi nếu dự án chậm tiến độ kéo dài gây thất thoát và lãng phí ngân sách”.

Để các công trình xảy ra nhiều vi phạm nêu trên, dư luận đang băn khoăn liệu do chủ đầu tư buông lỏng quản lý hay do năng lực của nhà thầu yếu kém? Chủ đầu tư các dự án đã làm hết trách nhiệm của mình chưa hay chỉ “ngồi nghe” báo cáo rồi ký xin cấp cao hơn điều chỉnh, tăng vốn, gia hạn?

Các dự án chậm trễ kéo dài được giải thích chính là do nhà thầu? Vậy các dự án đó có được đấu thầu công khai minh bạch? Năng lực nhà thầu có được xem xét công bằng theo quy định của pháp luật? Mặt khác, giao chủ đầu tư có được thực hiện đúng quy định của pháp luật. UBND tỉnh Hà Tĩnh cần rà soát lại, xử lý các sai phạm để làm bài học cho các dự án sau.