Cột kinh Phật 1.000 tuổi nặng 4,5 tấn ở cố đô Hoa Lư có gì đặc biệt?

Cấu tạo từ 6 bộ phận làm bằng đá, cao 4,16 m, nặng 4,5 tấn, trên thân khắc 2.500 chữ Hán… hơn 1.000 năm qua cột kinh Phật cổ nhất Việt Nam vẫn trường tồn với thời gian.

Chùa Nhất Trụ ở cố đô Hoa Lư (xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình) được xây dựng từ thời Tiền Lê. Ngôi chùa cổ này đang lưu giữ một hiện vật quý hiếm có một không hai ở Việt Nam. Đó là cột kinh Phật hơn 1.000 năm tuổi.

Cột kinh Phật được vua Lê Đại Hành (941 – 1005) cho dựng vào năm 995. Cột kinh có kiến trúc độc đáo, được cấu tạo từ 6 bộ phận làm bằng đá, cao 4,16 m, nặng 4,5 tấn. Các bộ phận của cột kinh gồm: Tảng vuông, đế tròn, thân bát giác, thớt bát giác, đấu bát giác và đỉnh hoa sen.

Các bộ phận của cột kinh Phật được gắn chặt với nhau bằng “mộng” mà không cần sử dụng chất kết dính. Với kiến trúc độc đáo trên, trải qua hàng ngàn năm nhưng các bộ phận của cột vẫn không tách rời và giữ được vẻ nguyên sơ.

Trên tám mặt của cây cột đá đều được khắc chữ Hán, ước có khoảng 2.500 chữ. Trải qua hơn 1.000 năm tuổi, hiện nay các chữ Hán trên nửa thân dưới của cây cột không còn nguyên vẹn. Các chữ còn lại cũng đã bị mờ nhiều nét rất khó đọc.

Các nghiên cứu về cột đá độc đáo này cho thấy, những chữ Hán trên thân cột là phần văn tự về lạc khoản, kệ kinh. Vì thế, cột được gọi là cột kinh Phật, là một hiện vật độc bản có giá trị văn hóa, lịch sử to lớn.

Ngày 25/12/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định công nhận Cột kinh Phật chùa Nhất Trụ là Bảo vật quốc gia. Đây là tư liệu quý báu không chỉ của Phật giáo mà của cả lịch sử dân tộc Việt Nam.

Trải qua hơn 1.000 năm tuổi, nhiều vị trí trên thân cột kinh có dấu hiệu bị hư hỏng. Bề mặt bên ngoài đã bong trong lớp đá theo dọc các khe nứt.

Hiện cột kinh Phật đang được bảo vệ trong khuôn viên chùa Nhất Trụ. Xưa kia, cột kinh được đặt ngoài trời, nhưng những năm gần đây để tránh sự bào mòn của thời tiết đối với các họa tiết hoa văn, đặc biệt là các chữ Hán kinh Phật trên thân thạch trụ, một nhà che cột đã được xây dựng kiên cố với nhiều cột gỗ lim. Khu nhà được lợp bằng ngói âm dương, kiến trúc kiểu mái cong.