Hoàn Kiếm: Quy hoạch không gian công cộng, không gian xanh với sự hỗ trợ của PRX – Việt Nam

UBND quận Hoàn Kiếm phối hợp với Viện PRX – Đại diện vùng Ile-de-France (Pháp) tại Việt Nam và đơn vị tư vấn DE-SO (Pháp) nghiên cứu xây dựng Dự án quy hoạch không gian công cộng và thử nghiệm quản lý không gian xanh theo hướng sinh thái tại quận Hoàn Kiếm.

Được biết, vai trò của PRX – Việt Nam là cải tạo không gian công cộng và làm thế nào để phát triển tốt hơn, quản lý tốt hơn không gian xanh.

Cụ thể, những dự án này nằm trong khuôn khổ một dự án lớn hơn, mang tên Chất lượng cuộc sống, Chất lượng thành phố (Qualité de vie, Qualité de ville), còn gọi là QV2, sẽ kết thúc vào khoảng tháng 03 hoặc 04/2022. Dự án QV2 là sự hợp tác giữa thành phố Hà Nội và vùng Ile-de-France, cùng với sự hỗ trợ tài chính của Cơ quan Phát triển Pháp (Agence français de Développement, AFD) và sự tham gia của Trường Kiến trúc Paris-Belleville.

Trong dự án QV2 này, PRX – Việt Nam tham gia ở hai cấp độ. Cấp độ thứ nhất là trên quy mô thành phố. PRX – Việt Nam đã làm việc với Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội để giúp đỡ phát triển và triển khai công cụ giảng dạy hướng đến quy hoạch tôn trọng môi trường hơn, như thông qua các buổi hội thảo, báo cáo, trao đổi về những cách làm thiết thực ở vùng Ile-de-France hoặc những nơi khác trên thế giới, và kết hợp với Trường Kiến trúc Paris-Belleville tổ chức các buổi giảng dạy về đưa cảnh quan vào quy hoạch đô thị.

PRX – Việt Nam muốn có một tầm nhìn chung trên toàn thành phố Hà Nội, từ đó đưa ra những đề xuất cụ thể hơn ở cấp quận Hoàn Kiếm, trong đó có dự án mà chị nêu ở trên. Khu vực mà PRX – Việt Nam nghiên cứu không rộng lắm nhưng có vị trí khá quan trọng – đối với những ai biết Hà Nội – đó là khu vực giữa hồ Hoàn Kiếm với đê sông Hồng. PRX – Việt Nam phân tích những thách thức đô thị, những ưu điểm trong khu vực này, như các di sản kiến trúc (phố Tràng Tiền, Nhà hát Lớn Hà Nội, Nhà khách Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, khách sạn Metropole…), di sản xanh rất ấn tượng tại khu vực này và những hoạt động xã hội quan trọng.

Đồng thời, PRX – Việt Nam muốn hiểu rõ khu vực này và đưa ra những đề xuất cải thiện chất lượng không gian công cộng. Từ đó, đề xuất hệ thống đèn chiếu trên vỉa hè và cây cối hay chỗ dành cho người đi bộ, bãi đỗ xe để lưu thông dễ dàng hơn. Sau khi đã nghiên cứu kỹ khu vực này, quận Hoàn Kiếm muốn tiếp tục làm việc với chúng tôi theo cách này vì đây là một bước khó được thực hiện trong quy trình thông thường của các dự án đô thị. Nói chung, rất khó để có một tầm nhìn chiến lược vì trong các quy định của Việt Nam không dự trù điều này.

PRX – Việt Nam xác định 6 hoặc 7 ưu tiên mà quận Hoàn Kiếm phải đầu tư thời gian, nghiên cứu và sau đó là ngân sách để cải tạo khu vực đó. Bước tiếp theo là mời một văn phòng kiến trúc sư quy hoạch đô thị Pháp. Nhưng do tình hình Covid hiện nay, PRX – Việt Nam đã làm một bản phác thảo nhỏ chủ yếu gửi đến những kiến trúc sư đã hoạt động ở Việt Nam vì hiện không thể lên kế hoạch cho các chuyến công tác từ Pháp được. Vì thế, cùng với kiến trúc sư Pháp Olivier Souquet (có văn phòng ở Paris và ở thành phố Hồ Chí Minh), PRX – Việt Nam đã đề xuất một bản thiết kế cụ thể cho một số không gian trong khu vực này.

Tuy nhiên, dịch Covid-19 hiện nay đang có diễn biến phức tạp và có khả năng ảnh hưởng đến tiến độ của dự án. Hiện tại, PRX – Việt Nam đang chờ UBND thành phố Hà Nội phê chuẩn, theo dự kiến là vào trước cuối mùa hè này. Trong lúc chờ đợi, PRX – Việt Nam vẫn tiếp tục làm việc với chính quyền và có khả năng thực hiện dự án vào quý IV/2021 như dự kiến.

Trên thực tế, phần việc mà PRX – Việt Nam sẽ triển khai vào trước cuối năm nay chỉ là phần dự án nghiên cứu thí điểm. Có nghĩa là sau khi đã tiến hành nghiên cứu chung, nghiên cứu thí điểm sẽ liên quan đến quy hoạch vườn hoa Diên Hồng. Có thể thấy, vườn hoa Diên Hồng là một phần có ý nghĩa biểu tượng, nằm trong những ưu tiên mà PRX – Việt Nam xác định với quận Hoàn Kiếm.

Vườn hoa Diên Hồng được quy hoạch lại có ý nghĩa quan trọng đối với đời sống người dân trong khu vực và người dân thành phố Hà Nội. Cụ thể, dù vườn có diện tích nhỏ nhưng PRX – Việt Nam cố đưa vào đó những yếu tố sáng tạo mà sau này PRX – Việt Nam muốn triển khai ở những nơi khác trong thành phố. Ví dụ như xem xét lại về thảm thực vật hoặc mối liên hệ giữa cây cối với đất đai. PRX – Việt Nam cố tạo thêm nhiều mảng cây xanh nhưng đặt ở nhiều nơi khác nhau, có nghĩa là chúng tôi tạo ra một kiểu “đê”, một kiểu “rào” cây cảnh bao quanh vườn hoa để ngăn cách người đi bộ và làn xe. Đây là điều khá mới và giúp bảo đảm an toàn cho người sử dụng vườn hoa Diên Hồng.

Ngoài ra, PRX – Việt Nam củng cố cải thiện độ xốp trong đất nhờ cây. Các đô thị lớn đều đang phải đối mặt với vấn đề này. Phủ xanh hay tạo thêm nhiều không gian xanh sẽ giúp đất xốp hơn và góp phần vào cải thiện môi trường cho thành phố, cũng như cho người dân.

Ngoài ra, PRX – Việt Nam cũng cố tạo nên một không gian đẹp hơn, thẩm mỹ hơn và nâng cao giá trị của những công trình xung quanh mà vẫn giữ được chức năng của các công viên, vườn hoa ở Hà Nội, như buổi sáng là nơi tập thể dục hay buổi tối là sân đánh cầu lông cho người dân. Mọi chức năng đó vẫn được duy trì nhưng trong một không gian chất lượng hơn.

Dự án quy hoạch khu vực xung quanh hồ Hoàn Kiếm, được tiến hành năm 2020, là dự án của thành phố Hà Nội dựa trên ý tưởng của quận Hoàn Kiếm. Thực hiện thiết kế là AREP, một văn phòng vùng Ile-de-France hoạt động ở Hà Nội. Vai trò của PRX là tạo điều kiện cho các trao đổi giữa AREP và quận Hoàn Kiếm, như tổ chức họp, giới thiệu.

Trước đó, vào năm 2016, khi quận Hoàn Kiếm quyết định biến khu vực quanh hồ Hoàn Kiếm thành phố đi bộ vào cuối tuần, PRX – Việt Nam cũng sát cánh với chính quyền quận với tư cách là cố vấn về các vấn đề lưu thông, khu vực giữ xe, thiết kế lộ trình tránh phố đi bộ. Đối với khu vực hồ Hoàn Kiếm, việc đổi hướng lưu thông không phức tạp lắm nhưng nếu muốn mở rộng không gian đi bộ thì vấn đề trở nên phức tạp hơn và phải tính đến vấn đề lưu thông cho cả xe cơ giới lẫn người đi bộ.

Ngoài vườn hoa Diên Hồng mà PRX – Việt Nam nghiên cứu, quận đã cải tạo nhiều vườn hoa khác, mở phố đi bộ quanh hồ Gươm, dù tạm thời phải đóng cửa vì đại dịch, nhưng đây thực sự là một thành công xã hội và quy hoạch đô thị. Người dân rất hồ hởi với phố đi bộ quanh hồ Hoàn Kiếm.

Hiện giờ cần có một tầm nhìn toàn cảnh hơn, chiến lược hơn về những khu phố đi bộ, không gian công cộng và nâng giá trị không gian công cộng, cảnh quan ở quận Hoàn Kiếm. Vì thế quận đã đề nghị chúng tôi suy nghĩ đến trục phố Tràng Tiền, có thể sẽ nằm trong phần mở rộng của khu phố đi bộ và chí ít là phải có chất lượng tương đương với sự nổi tiếng của phố này. Có thể thấy là dự án bao trọn không gian quanh hồ Hoàn Kiếm.

Đây là dự án hợp tác quốc tế quan trọng mà quận vinh dự được UBND thành phố Hà Nội giao thực hiện. Mục tiêu của dự án nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị di sản đô thị gắn với mở rộng không gian đi bộ, bảo tồn không gian xanh và phát triển thương mại, du lịch, dịch vụ của quận Hoàn Kiếm.

Thời gian qua, UBND quận Hoàn Kiếm đã phối hợp với đơn vị tư vấn là Công ty Tư vấn Defrain Souquet Deso Associes (Công ty Deso) nghiên cứu phạm vi dự án; xây dựng ý tưởng phát triển các không gian xanh trên địa bàn quận, kết hợp mở rộng các không gian cho người đi bộ; đồng thời, tôn vinh các công trình kiến trúc có giá trị trong phạm vi dự án gắn với việc tu bổ công trình và chiếu sáng cảnh quan.

Trong đó, Công ty Deso đã đưa ra phương án cải tạo cảnh quan 3 trục chính, tác động phát triển thương mại, du lịch tại quận Hoàn Kiếm gồm: Tượng đài vua Lý Thái Tổ – quảng trường Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; vườn hoa Diên Hồng – công trình Nhà khách Chính phủ; quảng trường Nhà hát Lớn Hà Nội – tuyến phố Tràng Tiền, Hàng Khay, hồ Hoàn Kiếm. Nghiên cứu này đã được hoàn thành cuối tháng 3/2021 sau các đóng góp của các chuyên gia./.