Tháo gỡ những “rào cản” trong phát triển công trình xanh

(Xây dựng) – Đây là nội dung chính được các đại biểu, chuyên gia đề cập và trao đổi tại buổi tọa đàm bên lề Diễn đàn “Thúc đẩy phát triển công trình xanh (CTX) tại Việt Nam: Kinh nghiệm và giải pháp” do Bộ Xây dựng phối hợp với UBND Thành phố Hà Nội tổ chức, sáng 26/9, tại Hà Nội, trong khuôn khổ Tuần lễ CTX Việt Nam 2024.

Quang cảnh buổi tọa đàm bên lề Diễn đàn “Thúc đẩy phát triển CTX tại Việt Nam: Kinh nghiệm và giải pháp”.

Khó khăn trong phát triển công trình xanh

CTX xuất hiện ở Việt Nam khoảng hơn 15 năm qua, từ những CTX đầu tiên ở Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM). Đến giữa năm 2024, Việt Nam có gần 500 CTX ở nhiều tỉnh, thành trên cả nước. Điều này cho thấy tiềm năng phát triển CTX ở Việt Nam còn rất lớn.

Bên cạnh những chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Chính phủ và động lực từ những cam kết, hoạt động quốc tế về thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, việc phát triển CTX ở Việt Nam trong thời gian qua cũng còn gặp nhiều khó khăn, rào cản như: CTX mới đang thực hiện ở hình thức khuyến khích, chưa có quy định bắt buộc; Trình độ kỹ thuật, công nghệ năng lực tài chính của chủ đầu tư còn hạn chế, khó khăn khi tiếp cận nguồn tài chính xanh cho các dự án CTX…

Đại diện Văn Phú Invest cho biết, doanh nghiệp còn gặp phải khó khăn trong việc tiếp cận vốn; năng lực tư vấn thiết kế còn hạn chế, buộc phải thuê tư vấn nước ngoài để đồng bộ tiêu chuẩn với Việt Nam. Bên cạnh đó còn có sự hạn chế trong lựa chọn vật liệu xây dựng (VLXD). Hơn nữa, khách hàng chưa nhận thức rõ vai trò và lợi ích của CTX. Với những khó khăn trên, các cơ quan Nhà nước cần tăng cường tuyên truyền về vấn đề này, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp…

Giải pháp gỡ khó

Một số ý kiến cho rằng, CTX là xu hướng toàn cầu và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Gần đây, chúng ta đã chứng kiến những tác động nghiêm trọng của biến đổi khí hậu tại các tỉnh phía Bắc, điều này càng làm tăng quyết tâm thực hiện CTX.

Do đó, để đưa CTX vào thực tiễn, vấn đề truyền thông là ưu tiên hàng đầu. Ban Chỉ đạo cần xem xét lại kết quả đạt được từ năm 2002 đến nay; cần làm rõ lý do tại sao CTX chưa được triển khai rộng rãi.

Bên cạnh đó, cần kiểm tra và đảm bảo rằng các văn bản quy phạm pháp luật đã đầy đủ và được phổ biến rộng rãi. Chỉ khi có đủ quy định và chế tài, CTX mới có thể thực sự hiện hữu trong cuộc sống. Cuối cùng, cần chú trọng đến đào tạo, phối hợp với các trường đại học để đào tạo chuyên gia trong lĩnh vực sản xuất vật liệu xanh, như gạch không nung. Việc đưa nội dung này vào chương trình giảng dạy sẽ là một bước quan trọng để hiện thực hóa CTX trong tương lai.

Theo TS. Thái Duy Sâm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội VLXD Việt Nam, VLXD rất đa dạng, nhưng không phải tất cả đều phù hợp cho CTX nên cần tìm cách tiết kiệm năng lượng trong quá trình xây dựng và đảm bảo rằng VLXD không ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Bộ Xây dựng đã giao cho Viện VLXD thực hiện nhiều đề tài nghiên cứu và quy trình đánh giá, chứng nhận VLXD cho CTX. Tuy nhiên, việc cung cấp thông tin về VLXD xanh vẫn còn gặp khó khăn về mặt pháp lý.

Vì vậy, Viện Kinh tế xây dựng nên nghiên cứu thêm về hiệu quả đầu tư của các CTX, cụ thể là hiệu quả sử dụng và thời gian thu hồi vốn so với công trình thông thường, để người sử dụng có thể nhận thấy lợi ích rõ ràng hơn.

Chia sẻ giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả năng lượng và phát triển CTX, theo đại diện Sở Công Thương Thành phố Hà Nội, cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, quy định cụ thể về tiêu chuẩn và quy trình xây dựng xanh cũng như cơ chế khuyến khích cho các chủ đầu tư. Tiếp đó, cần đào tạo và nâng cao năng lực nguồn nhân lực trong lĩnh vực CTX.

Đồng thời, xây dựng nền tảng thông tin chia sẻ về các công nghệ, giải pháp xây dựng xanh và các dự án tiêu biểu, tạo điều kiện cho các bên liên quan học hỏi kinh nghiệm; phát triển thị trường vật liệu xanh, cần có các hoạt động khuyến khích và nhận diện các vật liệu xanh và thiết bị tiết kiệm năng lượng, giúp chủ đầu tư và người tiêu dùng nhận biết rõ hơn về các sản phẩm này.

Liên quan đến lộ trình để các công trình đầu tư công được chứng nhận CTX, TS. Ngô Thế Vinh, Trưởng phòng Nghiên cứu Kinh tế phát triển đô thị, Viện Kinh tế xây dựng, Bộ Xây dựng cho hay, hiện nay, vốn đầu tư công chủ yếu dành cho các công trình an sinh xã hội và hạ tầng kỹ thuật. Trong lĩnh vực quản lý Nhà nước và thị trường, CTX chủ yếu được đầu tư vào các công trình văn phòng và nhà ở.

Tuy nhiên, do đặc thù quản lý, thông tin về lĩnh vực này còn thiếu và dữ liệu vẫn đang được thu thập. TS. Ngô Thế Vinh cho rằng, cần tập trung vào các công trình có tính chất trọng yếu trong đầu tư công, như nhà ở và văn phòng cho thuê.

Cùng với đó, mong muốn Bộ Xây dựng phối hợp với các tổ chức để cung cấp thông tin và cơ sở dữ liệu đầy đủ. Bộ cũng nỗ lực đơn giản hóa các thủ tục hành chính và quản lý dữ liệu và sắp tới có thể xây dựng một khung pháp lý thuận lợi để tạo tiền đề cho phát triển CTX…