Đồng Nai: Hàng loạt sai phạm trong cổ phần hóa và thoái vốn Nhà nước tại Tổng Công ty Tín Nghĩa

(Xây dựng) – Ngày 25/9, ông Đặng Công Huẩn, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ đã ký thông báo Kết luận Thanh tra số 1991/TB-TTCP về thanh tra việc chấp hành pháp luật trong cổ phần hóa và thoái vốn Nhà nước tại Tổng Công ty Tín Nghĩa (nay là Công ty Cổ phần Tổng Công ty Tín Nghĩa).

Ông Đặng Công Huẩn, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ (đứng) và Đoàn công tác làm việc với tỉnh Đồng Nai cùng Tổng Công ty Tín Nghĩa trong buổi làm việc tiến hành thanh tra Tổng Công ty Tín Nghĩa hồi tháng 3/2023. (Ảnh: Nguyễn Đức)

Kết luận số 1991/TB-TTCP chỉ ra hàng loạt sai phạm trong việc xác định giá trị tài sản, phương pháp định giá khi cổ phần hóa, sai phạm trong việc bán cổ phần… Trong đó một số sai phạm được Thanh tra Chính phủ kết luận có trách nhiệm thuộc Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đồng Nai nhiệm kỳ 2015 – 2020, Thường trực Tỉnh ủy Đồng Nai giai đoạn 2015-2016.

Hàng loạt sai phạm trong quá trình cổ phần hóa

Theo Kết luận của Thanh tra Chính phủ, việc cổ phần hóa Tổng Công ty Tín Nghĩa là đúng với chủ trương của Trung ương Đảng và của Chính phủ nêu tại Kết luận số 50-KL/TW ngày 29/10/2012 của Ban Chấp hành Trung ương về Đề án “Tiếp tục sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Nhà nước”, Nghị quyết 15/NQ-CP ngày 06/3/2014 của Chính phủ về một số giải pháp đẩy mạnh cổ phần hoá, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Quá trình cổ phần hóa Tổng Công ty Tín Nghĩa được Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Thường trực Tỉnh ủy Đồng Nai chỉ đạo và triển khai thực hiện đạt những kết quả tích cực, công tác chuẩn bị và triển khai các bước cơ bản đúng quy định pháp luật.

Tuy nhiên, Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra nhiều thiếu sót, vi phạm trong quá trình cổ phần hóa Tổng Công ty Tín Nghĩa.

Cụ thể, về xác định giá trị tài sản công trình xây dựng trên đất, theo kết luận đơn vị tư vấn là Công ty TNHH Grant Thornton xác định không đúng suất đầu tư, đơn giá vật liệu… dẫn đến giá trị tài sản được định giá có chênh lệch giảm so với quy định gần 15,027 tỷ đồng, cần thu hồi về ngân sách của Tỉnh ủy Đồng Nai.

Về việc xác định giá trị các quyền sử dụng đất: Ban Chỉ đạo cổ phần hóa Tổng Công ty Tín Nghĩa không đề nghị UBND tỉnh Đồng Nai có ý kiến về việc xác định giá đất đối với diện tích còn lại (chưa chuyển nhượng) tại Khu dân cư Tân Biên 1, Khu phố chợ Tân Biên, Khu dân cư Tân Biên 2 và khu đất dự kiến xây dựng chung cư Tân Biên theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 31 Nghị định 59/2011/NĐ-CP của Chính phủ (được sửa đổi tại khoản 6 Điều 1 Nghị định số 189/2013/NĐ-CP ngày 20/11/2013 của Chính phủ), dẫn đến có khả năng giá trị quyền sử dụng đất chưa được xác định đầy đủ theo quy định của pháp luật, gây thiệt hại cho ngân sách của Tỉnh ủy Đồng Nai.

Giai đoạn 2005-2013, Tổng Công ty Tín Nghĩa tự thỏa thuận nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nhằm mục đích mở rộng các dự án đầu tư, không đúng quy định của pháp luật nêu tại khoản 1 Điều 100 Nghị định 181/2004/NĐ-CP của Chính phủ quy định về điều kiện nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư hoặc phương án sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp. Đến thời điểm thanh tra (tháng 5/2023), diện tích 491.155,8m² đất này chưa có chủ trương đầu tư và quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng đất của UBND tỉnh, chưa thực hiện được thủ tục chuyển sang tên của Tổng Công ty Tín Nghĩa và Công ty Cổ phần Tổng Công ty Tín Nghĩa.

Theo Kết luận, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã quyết định phê duyệt giá trị doanh nghiệp dựa trên kết quả xác định giá theo phương pháp giá trị tài sản ròng. Tuy nhiên, Ban Chỉ đạo cổ phần hóa và Ban Thường vụ Tỉnh ủy chưa xem xét, đánh giá, so sánh với kết quả định giá doanh nghiệp theo phương pháp khác là không đúng quy định.

Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đồng Nai quyết định sử dụng giá trị sổ sách để tính vào giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa đối với 4 tài sản trên đất thuê trả tiền hàng năm (gồm Trạm dừng chân Tân Phú, Trạm dừng chân Xuân Lộc, Xí nghiệp xây dựng Nhà máy đá và Nhà máy gạch) không đúng quy định pháp luật về xác định giá trị tài sản nêu tại khoản 1 Điều 28 và khoản 3 Điều 30 Nghị định 59/2011/NĐ-CP của Chính phủ, điểm b khoản 1 Điều 18 Thông tư 127/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính. Tuy nhiên, trước thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp, do không có nhu cầu giữ lại nên cả 4 tài sản trên đã được Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đồng Nai chủ trương cho Tổng Công ty Tín Nghĩa chuyển nhượng. Trường hợp tiếp tục xác định là tài sản không cần dùng và tiếp tục thực hiện nhượng bán theo quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 14 Nghị định 59/2011/NĐ-CP của Chính phủ thì giá trị thực tế vốn Nhà nước tại doanh nghiệp sẽ giảm tương ứng với giá trị ghi sổ sách kế toán của 4 tài sản là hơn 145 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, khi quyết định giá trị doanh nghiệp và phê duyệt phương án cổ phần hóa, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã xác định sau khi chuyển sang Công ty Cổ phần sẽ tiếp tục thực hiện chuyển nhượng 4 tài sản này, nếu giá cao hơn giá trị sổ sách thì Công ty Cổ phần có trách nhiệm báo cáo Tỉnh ủy kết quả chuyển nhượng, lợi nhuận thu được từ việc chuyển nhượng những tài sản này phải nộp toàn bộ cho ngân sách Đảng (không được tính vào lợi nhuận doanh nghiệp để chia cho các cổ đông).

Trụ sở của Tổng Công ty Tín Nghĩa (nay là Công ty Cổ phần Tổng Công ty Tín Nghĩa) tại thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai. (Ảnh: Tuấn Nguyễn)

Về việc chuyển nhượng các khoản đầu tư tài chính dài hạn: Tổng Công ty Tín Nghĩa thực hiện chuyển nhượng cổ phần tại Công ty Cổ phần Tín Khải, Công ty Cổ phần Xây dựng và Kinh doanh nhà Phú Tín, Công ty liên doanh Proconco và Công ty Cổ phần Cấu kiện bê tông Đông Sài Gòn với hình thức bản thỏa thuận là không đúng quy định tại điểm c khoản 1 Điều 30 Nghị định số 71/2013/NĐ-CP ngày 11/7/2013 của Chính phủ, giá thỏa thuận chuyển nhượng không được đơn vị có chức năng thẩm định giá xác định là không đúng quy định tại khoản 2 và điểm d khoản 3 Điều 8 Thông tư 220/2013/TT-BTC ngày 31/12/2013 của Bộ Tài chính.

Riêng đối với Công ty Cổ phần Cấu kiện bê tông Đông Sài Gòn, Tổng Công ty Tín Nghĩa đã chuyển nhượng 568.800 cổ phần với giá 1.600 đồng/cổ phần, thấp hơn giá trị theo dõi trên sổ sách tại thời điểm 31/12/2014 nhưng không báo cáo chủ sở hữu xem xét, quyết định là không đúng quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 30 Nghị định số 71/2013/NĐ-CP ngày 11/7/2013 của Chính phủ.

Cũng theo Kết luận Thanh tra, Tổng Công ty Tín Nghĩa và Văn phòng Tỉnh ủy Đồng Nai có văn bản đề xuất, được Thường trực Tỉnh ủy Đồng Nai chấp thuận để đơn vị này thỏa thuận bán 35% cổ phần cho 3 nhà đầu tư chiến lược là không đúng quy định.

Tổng Công ty thực hiện bán thêm 7,7 triệu cổ phần theo phương án được Ban Thường vụ Tỉnh ủy phê duyệt cho người lao động cũng bị kết luận là không đúng quy định. Việc này dẫn đến số cổ phần hóa bán thêm không được đưa ra đấu giá, chênh lệch phải thu hồi về ngân sách Tỉnh ủy là hơn 8,7 tỷ đồng.

Kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm tổ chức, cá nhân liên quan

Từ những sai phạm nêu trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị xử lý trách nhiệm trong việc không đề nghị để UBND tỉnh Đồng Nai có ý kiến về việc xác định giá trị quyền sử dụng đất đưa vào giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa và vi phạm trong xác định giá trị một số tài sản thuộc về Ban Chỉ đạo cổ phần hóa Tổng Công ty Tín Nghĩa và các tổ chức, cá nhân liên quan.

Trách nhiệm về việc quyết định giá trị doanh nghiệp theo phương pháp giá trị tài sản ròng khi chưa xem xét, đánh giá, so sánh với kết quả định giá doanh nghiệp theo phương pháp khác, việc sử dụng giá trị sổ sách 4 tài sản để tính vào giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa thuộc Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đồng Nai nhiệm kỳ 2015-2020, Ban Chỉ đạo cổ phần hóa và các tổ chức, cá nhân liên quan.

Trách nhiệm về vi phạm trong việc bán thêm cổ phần cho người lao động và bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược thuộc về Ban Thường vụ Tỉnh ủy nhiệm kỳ 2015-2020, Thường trực Tỉnh ủy Đồng Nai nhiệm kỳ 2015-2016, Ban Chỉ đạo cổ phần hóa và các tổ chức, cá nhân liên quan.

Trách nhiệm về vi phạm trong việc không báo cáo Thường trực Tỉnh ủy trước khi quyết định tăng vốn điều lệ theo hình thức bán cổ phần trực tiếp cho cán bộ công nhân viên thuộc về người đại diện vốn là ông Quách Văn Đức, nguyên Chủ tịch HĐQT công ty.

Cơ quan Thanh tra kiến nghị Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đồng Nai chỉ đạo và tổ chức kiểm điểm làm rõ trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc để xảy ra những vi phạm nêu trong kết luận, đồng thời chỉ đạo thu nộp số tiền chênh lệch do vi phạm trong việc định giá một số tài sản là công trình trên đất là hơn 15 tỷ và việc bán thêm cổ phần cho người lao động hơn 8,7 tỷ.

Bộ Tài chính xem xét, có hình thức chấn chỉnh đối với hoạt động tư vấn thẩm định giá của Công ty TNHH Grant Thornton theo quy định của pháp luật. Trường hợp phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển thông tin để cơ quan Cảnh sát điều tra xem xét, xử lý.

Cũng theo Kết luận của Thanh tra Chính phủ, ngày 12/9/2023, cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai có quyết định khởi tố vụ án hình sự “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” xảy ra tại Tổng Công ty Tín Nghĩa trong quá trình cổ phần hóa từ năm 2014 đến năm 2016.

Thanh tra Chính phủ đã có văn bản trao đổi một số thông tin vi phạm phát hiện trong quá trình thanh tra với cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai. Kết luận Thanh tra cũng được gửi đến cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai. Vì vậy, các nội dung hạn chế, vi phạm nêu trên do cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai xem xét, làm rõ theo quy định.