Biến đổi khí hậu – Mối đe dọa lớn nhất với kinh tế toàn cầu

Quý cuối cùng của năm 2024 đã cận kề. Nền kinh tế thế giới tiếp tục phải đối mặt với nhiều cuộc khủng hoảng, gây nguy hiểm cho tiến trình hướng tới các Mục tiêu Phát triển Bền vững. Mặc dù một số nền kinh tế đã thể hiện khả năng phục hồi đáng chú ý, nhưng căng thẳng địa chính trị âm ỉ, cũng như cường độ và tần suất ngày tăng của các hiện tượng thời tiết cực đoan đã làm trầm trọng thêm những rủi ro tiềm ẩn đối với kinh tế toàn cầu.

Tác động của biến đổi khí hậu đang lan rộng – từ các đợt nắng nóng và cháy rừng ảnh hưởng đến châu Âu cho đến các trận lụt thảm khốc ở Bangladesh. Nằm trong số những quốc gia dễ bị tổn thương nhất do hệ quả của biến đổi khí hậu, Việt Nam vừa phải oằn mình hứng chịu siêu bão Yagi (bão số 3) – ước gây thiệt hại 40.000 tỷ đồng cho các địa phương miền Bắc, khiến tăng trưởng GDP năm nay có thể thấp hơn 0,15% so với kịch bản trước đó (6,8-7%).

Thiên tai đã đánh trực diện vào nền kinh tế, gây tổn thất lớn về cơ sở hạ tầng, hoạt động nông nghiệp và sinh kế của người dân. Một số nghiên cứu cho thấy GDP toàn cầu có nguy cơ giảm khoảng 10% vào năm 2100, khi tính đến các rủi ro như sự sụp đổ của thềm băng Greenland. Các mô hình khác chỉ ra rằng nếu hiện tượng nóng lên trên toàn cầu không được kiểm soát, thu nhập trung bình toàn cầu có thể thấp hơn 23% vào năm 2100.

Hoàn toàn không phóng đại khi nhận định rằng biến đổi khí hậu là mối đe dọa lâu dài và lớn nhất đối với nền kinh tế toàn cầu. Theo Swiss Re, một trong những tập đoàn tái bảo hiểm hàng đầu thế giới, nếu hành tinh của chúng ta lỗi hẹn với mục tiêu “phát thải ròng bằng 0” vào năm 2050, thế giới có nguy cơ mất đi 23.000 tỷ USD sản lượng kinh tế toàn cầu.

Khi nhiệt độ toàn cầu tiếp tục tăng, các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt xảy ra thường xuyên hơn và “độ sát thương” đối với nền kinh tế cũng lớn hơn. Một nghiên cứu của tổ chức từ thiện Christian Aid của Vương quốc Anh cho thấy 10 hiện tượng thời tiết tàn khốc nhất năm 2021 gây thiệt hại tổng cộng 170 tỷ USD. Một báo cáo từ S&P Global ước tính rằng Nam Á có thể mất từ 10% đến 18% GDP do các hiện tượng thời tiết cực đoan – gấp 10 lần so với châu Âu. Swiss Re cũng đưa ra dự báo ảm đạm rằng những tổn thất kinh tế do biến đổi khí hậu sẽ tăng lên theo thời gian.

Tác động kinh tế của biến đổi khí hậu là rất lớn, nhưng nhân loại vẫn còn cơ hội để xoay chuyển tình thế và ngăn chặn những kịch bản tồi tệ nhất. Để minh họa cho lợi ích kinh tế của việc đầu tư vào giảm thiểu biến đổi khí hậu, một báo cáo từ Deloitte (công ty uy tín hàng đầu thế giới trong lĩnh vực kiểm toán) khẳng định việc đáp ứng các mục tiêu về khí hậu có thể tăng quy mô của kinh tế thế giới thêm 43.000 tỷ USD vào năm 2070.

Để hạn chế tốc độ nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C (2,7 độ F) và đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, như Uỷ ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu (IPCC) khuyến nghị, tổng lượng phát thải khí nhà kính (GHG) sẽ cần phải giảm khoảng 43% vào năm 2030.

Có thể khẳng định rằng việc bảo vệ khí hậu mang ý nghĩa sống còn đối với nhân loại và “rẻ” hơn nhiều so với việc không làm như vậy (đó là chưa tính đến các tác động phi kinh tế như thiệt hại về sinh mạng hay đa dạng sinh học).

Chống biến đổi khí hậu không chỉ là nhiệm vụ cấp bách mà còn là trách nhiệm của mỗi cá nhân, cộng đồng và quốc gia. Không chỉ dựa vào nỗ lực của chính phủ, các doanh nghiệp cũng có thể là động lực tạo ra sự thay đổi tích cực trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế phát thải ròng bằng 0. Để đáp ứng các mục tiêu về khí hậu, các công ty sẽ cần phải xử lý lượng khí thải GHG của mình, nghĩa là có được dữ liệu và hiểu biết cần thiết để định lượng lượng khí thải carbon, xác định các “điểm nóng” carbon và phát triển kế hoạch khử carbon. Việc thích ứng với những thách thức do biến đổi khí hậu đặt ra thông qua các chiến lược mạnh mẽ về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) có khả năng giúp các doanh nghiệp trở nên kiên cường hơn và thu lợi nhuận cao hơn trong dài hạn.

Giải quyết những thách thức này dường như là một nhiệm vụ khó khăn, nhưng với những chiến lược và giải pháp phù hợp, nhân loại hoàn toàn có thể ứng phó với thiên tai và trở nên mạnh mẽ hơn.