Doanh nghiệp tận dụng cơ hội, đáp ứng tiêu chuẩn xanh để thúc đẩy xuất khẩu vào EU

Vào Th8 14, 2024 53

Cụ thể, từ năm 2020 đến nay, xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam luôn tăng trưởng ở mức 2 con số (từ 12-15%/năm), với tổng kim ngạch hàng hoá xuất khẩu tính từ năm 2020 đến hết tháng 6/2024 đạt khoảng 200 tỷ USD, trong đó, kim ngạch xuất khẩu 6 tháng đầu năm nay đạt gần 24,7 tỷ USD, tăng 15,37% so với cùng kỳ năm 2023. EU tiếp tục là thị trường xuất khẩu hàng hóa lớn thứ 3 và thị trường nhập khẩu lớn thứ 5 của Việt Nam.

Theo các chuyên gia và nhiều hiệp hội ngành hàng, trên thực tế, EU vốn là thị trường xuất khẩu truyền thống của Việt Nam và nhờ EVFTA đã giúp nhiều nhà nhập khẩu EU biết tới các nhà cung ứng Việt Nam hơn.

Hiện EU là đối tác thương mại lớn thứ 4 của Việt Nam. Đáng chú ý, tỷ trọng hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường EU đã tăng mạnh và Việt Nam trở thành quốc gia có thị phần lớn nhất so với các nước trong khu vực ASEAN xuất khẩu vào EU. Việt Nam xuất siêu vào EU và các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam trong EU là Hà Lan, Đức, Italy, Bỉ, Pháp cũng như nhiều mặt hàng quan trọng của Việt Nam xuất khẩu sang EU tiếp tục tăng trưởng mạnh (như thủy sản, rau quả, dệt may, giày dép, gỗ và sản phẩm gỗ…

Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da Giày-Túi xách Việt Nam (lefaso) cho biết thị trường EVFTA vẫn là thị trường chính từ xưa đến nay của ngành da giày, cho nên việc duy trì và thúc đẩy phát triển thì đương nhiên là một trong những trọng tâm của ngành vì thị trường EU đứng thứ hai sau thị trường Mỹ và tốc độ tăng trưởng và thị trường này khoảng 10%.

Đại diện lefaso thông tin thêm, do đại dịch COVID-19 thì các thị trường đều có sự suy giảm, nhưng cũng chính nhờ có EVFTA nên ngành da giày vẫn duy trì được thị trường này và tăng trưởng trở lại khi đại dịch đi qua. Tuy nhiên, bà Xuân cũng nhận định sắp tới sẽ có thách thức rất lớn khi một loạt các chính sách, đặc biệt là thỏa thuận Xanh của EU đưa ra sẽ buộc tất cả các doanh nghiệp phải thay đổi và cũng là một cái để cấu trúc lại chuỗi cung ứng toàn cầu..

Ảnh minh họa

Theo Trung tâm WTO và hội nhập (VCCI), điểm ghi nhận lớn nhất của EVFTA là hiệp định được tỷ lệ doanh nghiệp biết tới và hưởng lợi nhiều nhất trong số các hiệp định đã ký kết. Thế nhưng, càng tham gia sâu, các cam kết của Hiệp định càng khắt khe hơn. Cùng với đó là các đòi hỏi mới, tiêu chuẩn cao hơn để đáp ứng tiêu chuẩn “Xanh” của thị trường này. Mặc dù, tiềm ẩn nhiều thách thức, nhưng theo các chuyên gia nếu tận dụng thành công cơ hội xuất khẩu xanh sang EU, lợi ích Việt Nam có thể nhận được cũng là khá đáng kể, bởi thương mại đối với công nghệ Xanh và các sản phẩm bền vững đã và đang trở thành xu hướng phổ biến ở nhiều quốc gia.

Bà Nguyễn Hồng Hạnh, Bí thư thứ nhất Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và EU (Bộ Công Thương) cho biết EU sẽ ban hành các đạo luật cho từng loại sản phẩm hàng hóa nhập khẩu vào nước này và có hiệu lực ngay từ cuối năm nay và đầu năm tới. Có thể kể đến quy định về thu gom các chất thải có hiệu lực từ đầu năm 2025; hay “hộ chiếu sản phẩm” (nhằm truy xuất nguồn gốc trong suốt dòng đời của sản phẩm) – dự kiến có hiệu lực từ đầu năm 2026; rồi các quy định về sản phẩm không phá rừng đã có hiệu lực từ năm 2023 nhưng kể từ 30/12/2024 nhà nhập khẩu phải thực hiện “báo cáo thẩm định.”

Bà Nguyễn Hồng Hạnh thông tin, trong “báo cáo thẩm định” thì người vận hành phải thu thập thông tin, tài liệu, dữ liệu chứng minh sản phẩm không bị chặt phá rừng – hợp pháp. Ví dụ như tọa độ địa lý, số lượng, quốc gia sản xuất… và cơ quan đăng ký tuyên bố thẩm định là công cụ trực tuyến do EU tạo ra. “Tháng 8 này EU sẽ đưa ra những hướng dẫn qua video, còn tháng 9-10/2024 thì đưa ra hướng dẫn bằng văn bản và tháng 11 thì họ mở ra cái IF (thông tin) này để các công ty từ tháng 12 có thể sẽ phải đăng ký. Đây là quy định mới của EU nên là các doanh nghiệp (như dệt may, da giày…) cần lưu ý vì đối với ngành dệt may da giày, đặc biệt là những ngành liên quan đến sản xuất sợi Viscose và liosen thì cần phải tuân thủ…,” đại diện Thương vụ lưu ý thêm.

Rõ ràng, bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, Việt Nam cũng đang đứng trước nhiều thách thức trong hoạt động xuất khẩu hàng hóa nói chung, sang EU nói riêng. Mặc dù là đối tác xuất khẩu hàng đầu khu vực ASEAN vào EU, song, xuất khẩu của Việt Nam mới chỉ được hơn 2% quy mô dung lượng thị trường của EU. Hiện nay tận dụng được cơ hội từ Hiệp định EVFTA đa phần là khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI).

Mặc dù các yêu cầu xanh của EU đặt ra nhiều thách thức, nhưng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và từ sớm, các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng. EU thường công bố dự thảo chính sách và mở cửa cho ý kiến đóng góp từ rất sớm, giúp doanh nghiệp có thời gian thích ứng. Hơn nữa, lộ trình triển khai các chính sách này thường diễn ra dần dần, tạo điều kiện cho doanh nghiệp thực hiện từng bước. Không chỉ vậy, nhiều tiêu chuẩn xanh chỉ yêu cầu doanh nghiệp thay đổi một số quy trình làm việc hoặc cách thức khai báo thông tin, chứ không nhất thiết đòi hỏi đầu tư quá lớn. Thậm chí, một số tiêu chuẩn mới của EU đã từng là những tiêu chuẩn tự nguyện mà doanh nghiệp đã thực hiện trước đó để đáp ứng yêu cầu của khách hàng.

Các chính sách xanh của EU đặt ra thách thức lớn trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài, chuyển đổi xanh lại là một cơ hội vàng cho doanh nghiệp Việt Nam. Bằng cách chủ động thích ứng, doanh nghiệp sẽ tiên phong tiếp cận thị trường sản phẩm xanh đầy tiềm năng của EU, nơi nhu cầu của người tiêu dùng ngày càng hướng tới các sản phẩm bền vững. Hơn nữa, việc tuân thủ các tiêu chuẩn xanh của EU sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng thâm nhập các thị trường khác trên thế giới cũng đang đặt mục tiêu phát triển bền vững. Không chỉ vậy, chuyển đổi xanh còn giúp doanh nghiệp Việt Nam tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh doanh; đồng thời, góp phần quan trọng thúc đẩy tiến trình chuyển đổi xanh của nền kinh tế Việt Nam.

Theo các chuyên gia, để đáp ứng các tiêu chuẩn cao từ chính sách xanh này của EU, doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu Việt Nam trong các ngành có liên quan được khuyến nghị cần theo dõi sát diễn tiến các chính sách xanh ở EU; nhận diện kịp thời, chính xác các tiêu chuẩn xanh cụ thể có liên quan tới sản phẩm của mình; và có sự chuẩn bị, đầu tư và hành động từ sớm, từ xa để dần thích ứng, và bảo đảm khả năng tuân thủ các yêu cầu bắt buộc khi EU áp dụng chính thức.

Khánh Mai (t/h)

Nguồn: Tạp chí điện tử chất lượng Việt Nam