Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13623:2023 về sản phẩm dầu mỏ, mỡ bôi trơn – lấy mẫu

Theo thời gian các chi tiết máy sẽ bị không khí oxy hóa làm phá hủy kết cấu, lúc này mỡ bôi trơn công nghiệp giúp giảm thiểu nguy cơ này ở mức thấp nhất. Đồng thời giúp tạo ma sát nhỏ giảm thiểu mài mòn giữa các chi tiết máy.

Thực tế dầu mỡ bôi trơn là một cụm từ nhằm chỉ những chất làm mát, bôi trơn động cơ máy. Chúng bao gồm dầu bôi trơn hay còn gọi là dầu nhờn và mỡ bôi trơn. Đây là những sản phẩm được sử dụng rộng rãi và phổ biến nhất hiện nay cho các hệ thống động cơ từ động cơ xe đến động cơ máy móc, thiết bị.

Mỡ bôi trơn có 2 thành phần chính đó là dầu gốc và chất làm đặc. Ngoài ra còn có một số hệ phụ gia khác, những thành phần này tạo nên kết cấu một phần rắn và một phần lỏng. Tuy nhiên hiện nay trên thị trường xuất hiện nhiều sản phẩm kém chất lượng có thể gây ra hỏa hoạn, hư hỏng các bộ phận và giảm hiệu suất hoạt động. Đồng thời, việc sử dụng dầu mỡ bôi trơn kém chất lượng cũng dẫn đến việc tiêu thụ nhiên liệu tăng lên do ma sát và lực cản tăng cao.

Do đó việc giám sát và đánh giá chất lượng mỡ bôi trơn là việc làm quan trọng giúp đảm bảo độ tin cậy, tính ổn định của máy móc, ngăn ngừa sự cố và giảm thiểu chi phí bảo trì. Tuy nhiên để đảm bảo an toàn trong quá trình lấy mẫu mỡ bôn trơn dùng để thử nghiệm cần tuân theo hướng dẫn tại Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13623:2023.

Việc lấy mẫu mỡ bôi trơn tuân theo tiêu chuẩn. Ảnh minh họa

Theo đó yêu cầu người sử dụng lấy mẫu phải tiến hành theo ISO 3170:2004 (đề cập đến việc lấy mẫu thủ công các hydrocacbon lỏng/ bán lỏng từ bồn chứa, thùng phuy hoặc đường ống bằng phương tiện thủ công nhưng không bao gồm việc lấy mẫu mỡ bôi trơn) liên quan đến các biện pháp phòng ngừa, an toàn, cẩn thận và sạch sẽ, trừ trường hợp có mâu thuẫn với các hướng dẫn được đưa ra trong tiêu chuẩn này.

Yêu cầu về thiết bị, dụng cụ lấy mẫu phải được chọn dựa trên các quan sát được thực hiện trên các mẫu (kiểm soát tính đồng nhất) như theo kích cỡ và loại vật chứa mà từ đó mẫu được lấy ra và theo sản phẩm và cỡ của mẫu.

Người sử dụng phải đảm bảo rằng thiết bị, dụng cụ lấy mẫu và các dây buộc thiết bị, dụng cụ phải sạch, khô và không tiếp xúc với các nguồn có thể gây nhiễm bẩn (ví dụ giẻ lau, bụi) và độ ẩm trong quá trình lấy mẫu.

Dao trộn có thể dùng tất cả các hình dạng và kích cỡ thích hợp. Lưỡi dao phải được làm từ thép không gỉ. Cũng có thể sử dụng bất kỳ vật liệu khác tương thích với sản phẩm được lấy mẫu, miễn là vật liệu này không làm nhiễm bẩn sản phẩm.

Muôi, thìa lớn hoặc xẻng xúc hạt phải được làm từ thép không gỉ hoặc các vật liệu tương thích với sản phẩm được lấy mẫu, có kích thước thích hợp để lấy một lượng mẫu từ 500 g đến 1000 g sản phẩm trong một lần.

Dụng cụ lấy mẫu kiểu ống khoét lõi thì vật chứa dùng để nhận mẫu phải sạch, khô và không bị ăn mòn bởi sản phẩm được lấy mẫu. Khi các mẫu được bảo quản trong thời gian dài, các vật chứa phải chịu được điều kiện môi trường xung quanh và phải chống thấm tốt khi vật chứa đã được lấy bằng cách gấp mép. Các vật chứa phải được đóng bằng một nắp chặt.

Nếu việc kiểm tra được thực hiện tại nơi sản xuất, các mẫu phải được lấy từ các vật chứa sẵn sàng để vận chuyển riêng biệt trên từng lô sản xuất. Không được lấy trực tiếp các mẫu mỡ bôi trơn từ nồi nấu mỡ, chảo làm nguội hoặc bể chứa của thiết bị chế biến. Không lấy mẫu mỡ khi mỡ được giữ trong vật chứa thành phẩm chưa được ít nhất 12h và được làm nguội xuống đến nhiệt độ không lớn hơn 9° trên nhiệt độ môi trường xung quanh vật chứa. Nếu cùng một mẻ mỡ được đóng gói trong các vật chứa có kích cỡ khác nhau, thì xử lý mỡ theo từng cỡ của vật chứa như một lô riêng biệt.

Nếu chuyến hàng bao gồm các vật chứa mỡ từ nhiều hơn một mẻ sản xuất (số lô), thực hiện lấy mẫu từng lô riêng biệt. Nên chọn ngẫu nhiên các vật chứa trên từng lô hoặc từng chuyến hàng để có được số lượng cần thiết như quy định.

Quy trình kiểm tra nên đảm bảo các vật chứa mở để xác định xem mỡ có đồng nhất hay không. So sánh ngoại quan, kết cấu và độ đặc của mỡ trong vùng lân cận của bề mặt với mỡ nằm dưới bề mặt ít nhất 15 cm. Khi có nhiều hơn một vật chứa của một lô hoặc của một chuyến hàng đã mở, tiến hành kiểm tra tương tự như đã làm trên tất cả các vật chứa đã mở.

Nếu khi kiểm tra không thấy sự khác biệt rõ ràng, thì tiến hành lấy một phần mẫu từ tâm vật chứa và ít nhất 6,5 cm dưới bề mặt của mỗi vật chứa đã mở với số lượng đủ để có được mẫu gộp với số lượng mong muốn. Lấy các phần mẫu bằng dao trộn (5.2) và muôi, thìa lớn hoặc xẻng xúc hạt và để chúng trong vật chứa sạch. Đối với mỡ mềm và rất mềm, nên sử dụng muôi có thể tích bằng khoảng 0,5 L.

Nếu có bất kỳ sự khác biệt rõ rệt nào về hình thức hoặc kết cấu của mỡ từ các vị trí khác nhau của vật chứa đã mở, thì lấy hai mẫu riêng biệt, mỗi mẫu khoảng 0,5 kg, một mẫu lấy từ bề mặt trên cùng gần với thành vật chứa và mẫu kia lấy từ tâm của vật chứa, ít nhất 15 cm dưới bề mặt. Nếu có bất kỳ sự thay đổi nào được ghi nhận giữa các vật chứa khác nhau của lô hoặc chuyến hàng, lấy các mẫu riêng biệt khoảng 0,5 kg. Nếu vì thiếu tính đồng nhất, một lô hoặc chuyến hàng được lấy nhiều hơn một mẫu, thì các mẫu đó phải được gửi để kiểm tra trong phòng thí nghiệm dưới dạng các mẫu riêng biệt.

Khi một lô hoặc một chuyến hàng mỡ có độ xuyên kim lớn hơn hơn 175 đơn vị 0,1 mm theo phép thử ISO 2137 yêu cầu cần có hơn một phần mẫu đại diện phải chuẩn bị một mẫu gộp bằng cách phối trộn các phần mẫu chia nhỏ một cách kỹ lưỡng. Mẫu gộp này phải được chuẩn bị bằng dao trộn trong một vật chứa sạch, tránh trộn quá mạnh tạo bọt khí. Do các mẫu mỡ bị tác động cơ học khi được lấy ra khỏi thùng chứa giống như chúng đã bị làm việc một chút nên quy trình này không hợp lệ để xác định độ xuyên kim “không làm việc”.

Khi các đặc tính cụ thể được xác định trên một sản phẩm thì quá trình lấy mẫu phải được thực hiện theo các hướng dẫn cụ thể của người yêu cầu phân tích. Khi lấy mẫu các sản phẩm mà cấu trúc không được xáo trộn thì cần phải thỏa thuận về thiết bị lấy mẫu.

Nếu sử dụng khoan lấy mẫu loại thiết bị lấy mẫu này được khuyến nghị để lấy mẫu từ bất kỳ mức nào của sản phẩm. Sử dụng dụng cụ lấy mẫu kiểu ống khoét lõi được khuyên dùng khi lấy mẫu trên cùng, mẫu giữa và mẫu dưới cùng. Sử dụng khoan lấy mẫu Allen Auerbach cho phép xác định mức độ đồng nhất trong một đơn vị bao gỏi. Nó cũng lấy được cả phần mẫu ở các lớp tạp chất ở đáy của bao gói mà dụng cụ lấy mẫu có đáy không kín không lấy được. Thiết bị được đưa vào trong bao gói ở vị trí mở, sau đó đóng lại và lấy mẫu ra.

An Dương