Sửa đổi Luật KH&CN thúc đẩy sự phát triển của hệ thống đổi mới sáng tạo

Theo Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy, ngày 28/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 457/QĐ-TTg thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng dự án Luật KH&CN (sửa đổi), do Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang làm Trưởng ban. Đây là lần đầu tiên Thủ tướng Chính phủ thành lập Ban Chỉ đạo để xây dựng một dự án luật do Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang làm Trưởng ban, không chỉ thể hiện sự quan tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đối với sự phát triển của KHCN, mà còn là một cách tiếp cận mới nhằm nâng cao chất lượng xây dựng pháp luật.

Cũng theo Thứ trưởng, trên thế giới hiện nay đã hình thành một phong trào về đổi mới sáng tạo, dẫn đến việc phát triển các khái niệm, như hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, hệ thống đổi mới sáng tạo ngành và các mô hình kết nối Việt Nam cũng đang chuyển mình theo xu hướng toàn cầu này, chuyển sang mô hình phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, trong đó doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm và viện nghiên cứu, trường đại học là các chủ thể nghiên cứu chính. Bên cạnh việc ứng dụng KHCN, hoạt động đổi mới sáng tạo còn tập trung vào việc cải tiến quy trình sản xuất.

Ảnh minh hoạ.

Khái niệm đổi mới sáng tạo đã được định nghĩa trong Luật KH&CN 2013 và cũng có thể xuất hiện trong một số luật khác. Tuy nhiên, nội hàm đầy đủ của đổi mới sáng tạo cùng các thành tố liên quan đến nó vẫn chưa được quy định rõ ràng trong bất kỳ văn bản pháp luật nào.

Đổi mới sáng tạo là quá trình tạo ra các sản phẩm mới, quy trình mới và dịch vụ mới nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và tạo ra giá trị gia tăng thông qua việc ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Quá trình này chủ yếu diễn ra tại các đơn vị sản xuất kinh doanh, bao gồm doanh nghiệp và hoạt động sản xuất của người dân.

Để thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, cần có sự kết nối chặt chẽ giữa các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao, cần sự tham gia hỗ trợ từ nhiều thực thể khác. Ngoài việc ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo còn yêu cầu phải thay đổi quy trình quản lý, sản phẩm, dịch vụ và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Chỉ việc mua sắm dây chuyền máy móc công nghệ mới mà không thay đổi các yếu tố khác sẽ không tạo ra giá trị gia tăng đáng kể.

Hoạt động đổi mới sáng tạo cần phải gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu phát triển và sản xuất kinh doanh. Do đó, các đề tài nghiên cứu nên được đặt hàng từ các bộ phận sản xuất kinh doanh, tức là từ doanh nghiệp, thay vì chỉ dựa vào các nhà khoa học tự đề xuất.

Việc sửa đổi Luật KH&CN lần này dự kiến sẽ thiết lập các hành lang pháp lý đầy đủ để thúc đẩy sự phát triển của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, đồng thời khuyến khích hoạt động đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp, cộng đồng và trong các cơ quan quản lý nhà nước. Những quy định này sẽ tạo điều kiện thuận lợi, ưu đãi nhằm thúc đẩy hoạt động KHCN và đổi mới sáng tạo.

Bảo Bình