Những truyền thuyết về một ngôi Nghè (Ngọc Hoa Linh Từ)

Ngọ Xá, là vùng đất trù mật. Dưới triều đại nhà Lê – Mạc, vùng đất này bao gồm các xã An Dương, Yên Lễ và Cao Xá ngày nay. Ở đó xưa có tục cầy bừa bằng ngựa nên mới có địa danh là “Ngọ Xá”.

Từ Kỷ Nguyên băng hà đã có một ngọn núi đất nổi lên ở giữa, tạo thành khung cảnh uy nghi bề thế, có lẽ đất trời hòa quện cho nên vùng đất nơi đây được phát tiết ra linh khí đôn hậu, sản sinh ra những danh thần hào kiệt không ngừng…

Khởi đầu là từ triều đại nhà Mạc. Truyền rằng, thuở đó ngọn núi này có tên là núi Chủ, vì nó lớn hơn những ngọn núi xung quanh như núi Ngàn, núi Vạc…Khi đó ở đây có ba anh em họ Dương Văn Võ song toàn, dân gian quen gọi là “tam kiệt dương gia” bao gồm: Anh cả tên là Dương Quốc Minh, thứ hai là Dương Quốc Lương và người em út là Dương Hùng Lượng.

Khi đó triều đình cho mở đấu trường thi triển võ công, nhằm tìm ra người tài để bổ nhiệm làm quan trấn ải bảo vệ bờ cõi. Ba anh em họ Dương cả mừng, cùng nhau lên đường vào kinh tỷ thí… tại đấu trường, các võ sỹ hạng nặng đều bị ba anh em họ Dương ra đòn lần lượt ngã ngựa hết, sau đó đấu trường dâng tấu lên vua Mạc rằng ba anh em Dương gia trở thành vô địch toàn thành… Qua đó Vua Mạc xuống chiếu phong cho người anh cả là Dương Quốc Minh, chức quận công và ban cho người ngựa, mũ áo đao kiếm kéo quân lên trấn ải vùng Cao Bằng.

Phong cho người em thứ hai là Dương Quốc Lương làm quận công, ban cho người ngựa, mũ áo đao kiếm, kéo quân lên trấn ải vùng Lạng Sơn. Phong cho người em út là Dương Hùng Lượng làm quận công, ban cho người ngựa, mũ áo đao kiếm, kéo quân về vùng Bắc Giang đóng quân xây dựng căn cứ trấn giữ vùng bắc Sông Cầu. Nhân đó Dương Hùng Lượng bèn lệnh cho quân sĩ trống giong cờ mở, về núi chủ xây thành đắp lũy rất vững chắc, nơi đây cũng chính là quê hương của tam kiệt Dương gia.

Cho đến nửa cuối thế kỷ 16 (XVI) Lê – Mạc phân tranh, nhà Lê rất may có chúa Trịnh ở đàng trong giúp sức nên đã trở lên hùng mạnh, triều đình nhà Mạc suy yếu dần và rút quân ra khỏi thành Thăng Long. Dương Hùng Lượng thấy vậy liền kéo quân ra tận bến sông Cầu nghênh đón nhà Vua, rồi hộ giá đưa Vua về Núi Chủ để ngự, tại đây, vua được canh phòng cẩn mật an toàn như “thủ đô kháng chiến” một thời. Sau một thời gian khá dài Vua Mạc lưu giá ở đây, có các quân binh đóng giữ khắp xung quanh, nên từ đó dân gọi núi Chủ là núi Vua… cùng với sự hình thành tên gọi đó thì ở phía Tây Nam của núi Vua có xứ đồng “Lều tướng só bia” nghĩa là nơi ở của các tướng và nơi tập luyện cung nỏ.

Ở xứ đồng phía Tây Bắc có “Bờ Vành hang Thảy” là nơi cất giữ lương thực. Ở xứ đồng Đông Nam có “Bờ dẫy cửa nghè” một căn cứ có mặt trước hướng ra xứ đồng bằng phẳng thoáng đãng. Ở sát núi Vua có cả khu trại ngựa chiến nên vẫn còn lưu truyền địa danh “Núi Vua trại ngọ”… chỉ vậy thôi, đủ cho ta thấy toát lên một bức tranh toàn cảnh về một địa danh vùng đất vua ngự cho dù chỉ là một thời điểm rất ngắn…

Thế rồi lực lượng quân khởi nghĩa Lê – Trịnh quá mạnh, điều quân vượt sông lên phía bắc truy đuổi nhà Mạc. Thế cùng, lực kiệt Vua Mạc đành lưu lại vợ cùng công chúa Ngọc Hoa ở núi Vua, còn mình hạ chiếu cho toàn quân rút lên vùng Cao Bằng lánh nạn.

Đất nước phân tranh nội chiến liên miên, dân tình lầm than, dịch bệnh khắp nơi…

Sau khi Vua Mạc rời khỏi núi Vua kéo quân lên vùng Cao Bằng, còn lại vợ cùng công chúa Ngọc Hoa, vua giao cho Quận công tướng quân Dương Hùng Lượng trông coi bảo vệ. Từ đó công chúa Ngọc Hoa đã hết lòng thương dân, bỏ tiền của lương thực phân phát cho dân nghèo, chi thuốc thang chữa bệnh cho dân, dậy dân trồng tỉa thâm canh, dậy dân học chữ, làm nghề… Sau một thời gian nhân dân vùng núi Vua, Ngọ Xá đã nhờ thế mà trở lên an lạc cường thịnh hơn.

Cho đến tận thập niên cuối cùng của thế kỷ 16 (XVI), Chúa Trịnh mang danh nhà Lê kéo quân lên vùng thượng truy sát dấu tích còn lại của nhà Mạc, sau nhiều trận giao tranh ác liệt, quận công tướng quân đã anh dũng hy sinh, cùng với công chúa Ngọc Hoa cũng tuẫn tiết tại đây và chấm dứt triều đại nhà Mạc trên mảnh đất Ngọ Xá nhân kiệt địa linh.

Để tỏ lòng tôn kính biết ơn công chúa Ngọc Hoa cùng với quận công tướng quân Dương Hùng Lượng, nên nhân dân ở làng Dinh (nơi sinh ra ba anh em họ Dương quận công) đã xây dựng lập lên ngôi đền thờ Dương Hùng Lượng. Ngôi đền này tồn tại đến ngày nay, là nơi cầu tài nổi tiếng linh ứng, trong đền vẫn còn lưu giữ bản sắc phong từ triều đại phong kiến hiệu Tự Đức.

Ở núi Vua, nhân dân cũng xây dựng lập lên một ngôi Nghè lớn để thờ công chúa Ngọc Hoa (Ngọc Hoa linh từ) bảng hiệu ghi rõ như vậy nhưng dân địa phương truyền lại là Nghè Hoa là bởi vì trong Hán văn không có chữ “Nghè” mà chỉ có chữ “từ” thực tế thì từ đền và nghè như nhau cả, đều thờ các danh thần linh ứng ngàn đời nay.

Trải qua biết bao thăng trầm lịch sử, bao biến thiên của khí hậu, thiên nhiên tàn phá… đã ngót 500 năm qua đi ngôi Nghè vẫn hiện hữu, trầm mặc gợi cảm giác thâm nghiêm u tịch, sâu lắng trong tiềm thức của mỗi người được sinh ra và lớn lên ở quanh mảnh đất nơi đây. Mỗi triều đại đi qua đều để lại dấu ấn bằng những câu chuyện truyền kể như: Câu chuyện con trâu trắng cùng nữ thần giữ của… hay câu chuyện lợn lành, lợn què với lòng tham đã trở thành tay trắng…

Đặc biệt, ngôi Nghè là hình tượng quê hương, là nỗi nhớ nhung da diết của những người con xa xứ… Cũng chính vì tình cảm sâu đậm ngọt ngào ấy, vừa qua có ông Dương Đức Ý, ông được sinh ra và lớn lên tại núi Vua huyền thoại, là người dòng dõi họ Dương, có lòng quả cảm, ông từng tình nguyện vào chiến trường miền Nam chống Mỹ, đến bây giờ trở thành lão thành cách mạng về thăm quê hương.

Để tỏ lòng tôn kính trước bậc tiền nhân tiên hiền, tỏ lòng biết ơn linh thần phật ngự từ ngôi nghè tại núi Vua, Ngọ Xá. Nghè Hoa còn là nơi nương náu của tuổi thơ ông, với ý nghĩa thiêng liêng cao quí đó, ông đã bỏ tiền của hưng công xây dựng tôn tạo ngôi Nghè Hoa trở thành khu du lịch tâm linh hoành tráng, xứng tầm là nơi ngự của tiên đế Mạc triều, xứng tầm là nơi hóa của công chúa Ngọc Hoa 500 năm lịch sử…

Nghè Hoa, núi Vua Ngọ Xá đã hoàn thiện khang trang tố hảo.Thể theo nguyện vọng của các bô lão dưới sự chủ sự của ông Dương Đức Ý, nên ngày 10/3 vừa qua ông Ý cùng nhân dân đã hành lễ mở cửa đền, một tập tục uy nghi cẩn cáo trước thần linh bản địa, với sự chứng kiến của toàn dân nơi đây cùng với hàng trăm du khách thập phương về dự lễ.

Để hiểu rõ hơn về ” Nhất phẩm Quận công Dương Hùng Lượng, xin mời quý vị xem thêm phim tài liệu: Nhớ về Làng Dinh:

https://www.moitruongvadothi.vn/phim-phong-su-nho-ve-lang-dinh-a110938.html