Tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý về đổi mới sáng tạo

Mỗi quốc gia trên thế giới luôn diễn ra sự tìm kiếm để gia tăng sự thịnh vượng. Các yếu tố như nguồn lao động, tài nguyên thiên nhiên, vị trí địa lý… mặc dù vô cùng quan trọng nhưng không đủ để tạo ra sự thịnh vượng của một quốc gia mà cần dựa trên khả năng cạnh tranh, đổi mới, nâng cấp của các ngành công nghiệp. Bởi vậy, để đảm bảo tăng trưởng bền vững, các quốc gia phải liên tục đổi mới sáng tạo và nâng cấp để tăng năng suất lao động.

Theo báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu năm 2023, Việt Nam xếp hạng 46/132 quốc gia, nền kinh tế, tăng 2 bậc so với năm 2022; đồng thời được đánh giá là một trong 7 quốc gia thu nhập trung bình đạt được nhiều tiến bộ nhất về đổi mới sáng tạo trong thập kỷ qua.

Trong đó, báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu là bộ công cụ đánh giá năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia có uy tín trên thế giới, phản ánh mô hình phát triển kinh tế – xã hội dựa trên khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của các quốc gia. Qua đó, các quốc gia thấy được bức tranh tổng thể cũng như các điểm mạnh, điểm yếu của mình.

Phải coi doanh nghiệp là trung tâm của đổi mới sáng tạo. Ảnh minh họa.

Tuy nhiên, các chuyên gia đánh giá, dù Việt Nam đã nỗ lực xây dựng khung pháp lý khuyến khích đổi mới sáng tạo, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư phát triển khoa học và công nghệ, song vẫn cần có sự hoàn thiện trong thời gian tới.

Theo bà Nguyễn Thy Nga – Viện trưởng Viện Quản trị chính sách và Chiến lược phát triển (Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam), hiện các cơ chế, chính sách về chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo có sự phân tán, với sự tham gia của nhiều bộ, ngành, trong khi sự kết nối giữa các đơn vị này còn không ít hạn chế, thách thức. Doanh nghiệp gặp lúng túng khi muốn triển khai các hoạt động đổi mới sáng tạo bởi không biết làm theo đâu.

Cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong triển khai đổi mới sáng tạo vừa nhiều, vừa thiếu. Nhiều vì lẻ tẻ, phân tán ở nhiều lĩnh vực, do các bộ, ngành, địa phương khác nhau quản lý, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong nhận diện các chính sách để tận dụng. Còn thiếu là thiếu hệ thống cơ chế, chính sách có sự liên kết mang tính tập trung, bài bản để doanh nghiệp tiếp cận thuận lợi. “Doanh nghiệp đang bơi trong hệ thống cơ chế, chính sách hỗ trợ, chẳng biết cách nào để thụ hưởng. Nhiều quỹ đầu tư nước ngoài muốn đầu tư vào Việt Nam nhưng bị đứt gãy”, bà Nga nói.

Để khắc phục những hạn chế trên, qua đó thúc đẩy đổi mới sáng tạo phát triển thực chất và hiệu quả trong thời gian tới, bà Nga cho rằng các bộ, ngành phải ngồi lại với nhau để tạo ra sự liên kết, liên thông về cơ chế, chính sách đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Mặt khác, muốn đổi mới sáng tạo thành công, cần tập trung vào 3 vấn đề, gồm tăng năng suất lao động, tăng nguồn thu và tăng nhận diện thương hiệu. 

Ngày 11/5/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 569/QĐ-TTg về “Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030”. Quan điểm chỉ đạo nêu rõ: Phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia và các hệ thống đổi mới sáng tạo ngành, vùng, trong đó lấy doanh nghiệp làm trung tâm, viện nghiên cứu và trường đại học là chủ thể mạnh, Nhà nước thực hiện định hướng, điều phối, kiến tạo môi trường thể chế, chính sách thuận lợi cho hoạt động hiệu quả của toàn hệ thống.

Thanh Tùng