Các kịch bản đưa nhiệt điện than về mức phát thải ròng bằng ‘0’ vào năm 2050

Cuộc họp tổ chức ngày 28/3 đã tạo cơ hội trao đổi chuyên môn về các chính sách và công nghệ, và tạo điều kiện cho sự kết nối giữa các chủ đầu tư của các nhà máy điện với các nhà đầu tư tiềm năng và các tổ chức tài chính trong quá trình phối hợp để thúc đẩy chuyển đổi năng lượng sạch tại Việt Nam.

Các đại biểu tham dự đã đen đến cuộc họp những thông tin cập nhật về chính sách và công nghệ cho quá trình chuyển đổi các nhà máy nhiệt điện than; kinh nghiệm quốc tế về công nghệ tốt nhất hiện có (BAT); chi phí, lợi ích và tác động tiềm tàng của quá trình chuyển đổi; thảo luận các phương án khác nhau cho việc ngừng hoạt động, chuyển đổi mục đích sử dụng và cải tạo các loại hình nhà máy nhiệt điện than khác nhau.

Theo bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú của UNDP Việt Nam, sự phụ thuộc quá mức vào năng lượng từ than đang đặt ra những thách thức lớn đối với sự phát triển bền vững và an ninh năng lượng của Việt Nam. Với mục tiêu giảm phát thải carbon và đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, việc loại bỏ dần nhiệt điện than không chỉ là tùy chọn mà là một nhu cầu cấp bách.

Cuộc họp cũng đã đưa ra các phương án cụ thể cho việc chuyển đổi các nhà máy nhiệt điện than hiện có sang các nguồn năng lượng sạch hơn. Đặc biệt, các thảo luận tại cuộc họp nhấn mạnh vào việc tích hợp năng lượng tái tạo như điện mặt trời và gió, kết hợp với công nghệ lưu trữ năng lượng pin và công nghệ thu hồi, sử dụng và lưu trữ carbon (CCUS). Điều này không chỉ giúp giảm lượng phát thải khí nhà kính mà còn tăng cường an ninh năng lượng và tính bền vững của ngành.

Đối với Nhà máy nhiệt điện Phả Lại 1, tham luận tại cuộc họp đã đưa ra khả năng tích hợp công nghệ chuyển đổi phù hợp sang công nghệ sạch hơn như là các tổ máy chạy tua bin khí linh hoạt kết hợp với Hệ thống lưu trữ năng lượng pin (BESS) và điện mặt trời, hoặc BESS kết hợp với điện mặt trời và SynCON.

Đối với Nhà máy nhiệt điện Phả Lại 2, phương án xem xét chuyển đổi được đề xuất bao gồm đồng đốt NH3 hoặc tua bin khí linh hoạt, hoặc BESS kết hợp với tua bin khí linh hoạt và điện mặt trời, hoặc BESS kết hợp tua bin khí và SynCON.

Đối với Nhà máy Cao Ngạn (nằm ở trung tâm thành phố Thái Nguyên), cần tận dụng khả năng tích hợp của nhà máy với các nguồn năng lượng tái tạo, đặc biệt là tiềm năng kết hợp với năng lượng mặt trời và năng lượng gió vào hệ thống phát điện hiện có, nhờ các công nghệ BESS và công nghệ thu hồi, sử dụng và lưu trữ carbon (CCUS) tiên tiến.

Đối với Nhà máy nhiệt điện than BOT Vân Phong 1, là nhà máy mới và lớn nhất có vị trị thuận lợi cho việc tích hợp điện mặt trời, đồng đốt sinh khối, có thể áp dụng các phương án chuyển đổi khác nhau, bao gồm việc tiên phong sử dụng năng lượng hạt nhân quy mô nhỏ và tái sử dụng nhà máy để phù hợp với các công nghệ mới nổi. Vị trí nhà máy nằm gần hồ chứa dầu Phú Khánh, có thể sử dụng làm nơi lưu trữ CO2.

Các biện pháp mang tính chuyển đổi này phù hợp với mục tiêu giảm phát thải của Việt Nam và hứa hẹn tiếp thêm sinh lực cho nền kinh tế địa phương cũng như thúc đẩy đổi mới công nghệ. Tuy nhiên với bất kỳ giải pháp nào được đề xuất, các vấn đề pháp lý sẽ phát sinh liên quan đến hợp đồng BOT cần phải được đàm phán lại.

Việc chuyển đổi này cũng đặt ra những thách thức và tác động tiêu cực, đặc biệt là đối với những người lao động trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến ngành công nghiệp than. Bà Ramla nhấn mạnh rằng, để đảm bảo công bằng và toàn diện trong quá trình chuyển đổi, cần phải cung cấp các hỗ trợ về đào tạo lại và tái đào tạo kỹ năng cho những người lao động và cộng đồng bị ảnh hưởng.

Cuộc họp kỹ thuật này mở ra những hướng đi mới cho Việt Nam trong việc chuyển đổi năng lượng và là cơ sở để xây dựng một lộ trình chuyển đổi năng lượng bền vững, công bằng trong tương lai.