Nghệ nhân trẻ và tương lai phát triển của ngành Bonsai tre tại Việt Nam

Vào ngày đông rét nhất trong đợt rét từ đầu mùa, chúng tôi có mặt tại Hợp tác xã (HTX) Vườn Chum, khu vườn rộng khoảng hơn 20.000m2 có hàng nghìn loại cây cảnh khác nhau tùng, cúc, trúc, mai có cả. Tuy nhiên, tre bonsai vẫn là điểm nhấn và là tâm huyết của anh Luân.

Nơi đây có khoảng 1.000 tre bonsai với dáng điệu, tên gọi khác nhau. Cũng có những tác phẩm độc đáo, kỳ công chưa được đặt tên như tác phẩm tre dáng trực có củ, bệ, thân tre liên tục vặn xoắn với đường cong mềm mại, phát triển theo phương thẳng đứng, tán đua đều xung quanh tạo thành dáng của cây đại thụ đại lâm mộc. Theo chủ nhân, tác phẩm này là thân nhu, dáng cương, trong cương có nhu.

Chia sẻ với chúng tôi, anh Luân cho biết, cây cảnh như si, xanh có thể uốn được dáng theo ý muốn nhưng tre thì không thể. Trồng cây tre trong chậu bonsai không phải là một công việc dễ dàng. Cây tre là loại cây tự nhiên, khó thuần hóa để có thể tạo thành những tác phẩm bonsai nghệ thuật. Tất cả thế kỳ hoa, dị thảo của tre đều do tạo hóa tự nhiên, anh Luân dựa theo đó để tạo tán. Đó là lý do khi chơi tre phải tư duy nhiều cây hơn các cây cảnh khác. Tre có nhiều loại như tre đuông, tre vảy rồng, tre ngà, tre gai… Với anh Luân, tiêu chí của một cây tre bonsai đẹp phải có củ to, thân kỳ, lá nhỏ, dăm dày và có gai. Thân tre có đốt ngắn, đốt dài, co duỗi linh hoạt. Cây khi xuất vườn phải đủ độ khỏe, ra được 1-2 lượt dăm.

Nhưng không phải ai cũng biết những tác phẩm nổi tiếng gần đây là kết quả sau hàng loạt thất bại. Chỉ vào đống gốc tre khô tiêu tốn cả tỷ đồng ở góc vườn, anh Luân kể khoảng 6 năm trước, anh nhập hàng loạt phôi từ người đi tìm kiếm cây rừng ở nhiều nơi về. Khi đó, ưng mắt là anh mua, mỗi ngày 30-50 phôi được gửi đến nhà qua đường bưu điện hoặc trực tiếp tại vườn. Cây mua về việc ủ cây sao cho sống được đã rất khó khăn và tỷ lệ cây chết là rất cao. Mang đi giâm ủ bằng đất nhập khẩu từ Nhật Bản nhưng phôi tre chết hàng loạt. Bao nhiêu vốn liếng chôn dưới đất, anh mới vỡ lẽ đất nhập khẩu đặc khô, trong khi tre là thân thảo, róc nước nhanh. Nếu không biết cách tưới và để hở rễ thì gốc sẽ bị xốp, thối.

Sau này, mỗi lần phôi tre về, anh tỉa sạch rễ, tìm cách làm giảm róc nước rồi trộn cát với xơ dừa làm đất ủ để giữ ẩm, sau đó mới trồng ra đất cho cây phát triển rễ. Và ngay cả khi nhiều kinh nghiệm được rút ra, tỷ lệ tre chết vẫn lên đến 40%. Trải qua nhiều thất bại và mất trắng cả trăm gốc tre có giá trị cả tỷ đồng. Tuy nhiên, với tình yêu và đam mê với nghệ thuật bonsai, anh không từ bỏ, mà tiếp tục tìm tòi và nghiên cứu các phương pháp trồng và chăm sóc cây tre. Sau 6 năm, anh Luân đã tạo ra những kiệt tác bonsai tre nghệ thuật đáng ngưỡng mộ như hiện nay.

Mới đây, những tác phẩm của Nguyễn Sỹ Luân đã được lựa chọn để trang trí tại một buổi tiệc trà mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã mời Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tham dự. Điều này là một sự công nhận lớn đối với anh và chứng tỏ sự đóng góp quan trọng của anh trong lĩnh vực nghệ thuật bonsai tre.

Sự kiện Ra mắt diễn đàn Bonsai Tre Việt Nam và triển lãm Bonsai Tre Việt Nam lần đầu tiên, diễn ra từ ngày 26/1 đến 01/2/2024, tại Không gian Văn hoá sáng tạo Tây Hồ, đã là dịp để HTX Vườn Chum thể hiện tài năng và thành tựu của mình. Các tác phẩm bonsai tre của hợp tác xã đã nhận được nhiều giải thưởng và cũng đã được Giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội trao Giấy khen.

Nhìn vào thành công của Nguyễn Sỹ Luân và HTX Vườn Chum, ta có thể thấy rằng ngành bonsai tre đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam. Những tác phẩm bonsai tre độc đáo và chất lượng không chỉ làm đẹp không gian sống mà còn mang lại tiềm năng phát triển kinh tế lớn. Các kiệt tác bonsai tre có thể trở thành sản phẩm xuất khẩu, góp phần vào việc phát triển ngành du lịch nghệ thuật và nâng cao giá trị thương hiệu quốc gia.

HTX Vườn Chum là một ví dụ điển hình cho sự tiềm năng của ngành bonsai tre tại Việt Nam. Việc thành lập và phát triển hợp tác xã này đã tạo ra cơ hội cho các nghệ nhân trẻ như Nguyễn Sỹ Luân để thể hiện tài năng và đóng góp vào phát triển ngành nghệ thuật bonsai tre.

Tương lai của ngành bonsai tre tại Việt Nam là rất hứa hẹn. Việc trồng và chăm sóc cây tre để tạo thành những tác phẩm bonsai đòi hỏi kiến thức chuyên môn và kỹ thuật cao. Các nghệ nhân trẻ như Nguyễn Sỹ Luân đã chứng minh khả năng và sự sáng tạo của mình trong việc biến gốc cây tre thành những tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Điều này mở ra cơ hội để ngành bonsai tre tại Việt Nam trở thành một ngành nghệ thuật phát triển và góp phần vào nền kinh tế đất nước.

Việc tạo ra những tác phẩm bonsai tre độc đáo không chỉ góp phần làm đẹp cho không gian sống mà còn mang lại giá trị kinh tế. Các tác phẩm bonsai tre có thể được tiếp thị và xuất khẩu, từ đó góp phần vào thu nhập và phát triển kinh tế của người dân và đất nước. Ngoài ra, ngành bonsai tre còn có tiềm năng phát triển các dịch vụ đi kèm như du lịch nghệ thuật, giảng dạy và truyền đạt kiến thức về bonsai tre.

Nhấp chén trà, anh Luân chia sẻ: anh và HTX Vườn Chum của anh đang có một mong muốn được các cơ quan chức năng quan tâm, tạo điều kiện đầu tư vào nghiên cứu, đào tạo, quảng bá và sớm thành lập Hiệp hội Tre bonsai để phát triển ngành bonsai tre. Việc hỗ trợ cho các nghệ nhân trẻ và các HTX như Vườn Chum sẽ làm tăng sự phát triển của ngành bonsai tre tại Việt Nam. Ngoài ra, việc tạo ra một môi trường thích hợp để giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi từ những nghệ nhân bonsai nổi tiếng trong nước và quốc tế cũng là một yếu tố quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của ngành nghệ thuật bonsai tre.

Trong tương lai, ngành bonsai tre tại Việt Nam có thể đóng góp không chỉ vào việc làm đẹp môi trường sống mà còn là một ngành nghệ thuật phát triển và mang lại giá trị kinh tế. Sự sáng tạo và đam mê của các nghệ nhân trẻ như Nguyễn Sỹ Luân sẽ tiếp tục thúc đẩy sự phát triển của ngành bonsai tre và làm nên những tác phẩm nghệ thuật độc đáo và đẹp mắt.

Một số tuyệt tác bonsai tre tại vườn HTX Vườn Chum: