Ngành Tài chính công bố 10 sự kiện nổi bật trong năm 2023

Năm 2023 là năm thứ 4 liên tiếp Bộ Tài chính trình cấp có thẩm quyền và ban hành theo thẩm quyền các chính sách hỗ trợ người dân, doanh nghiệp với quy mô khoảng 200 nghìn tỷ đồng.

Đây là một trong những sự kiện nổi bật của ngành trong năm 2023 được Bộ Tài chính công bố, ngày 27/12.

Chính sách tài khóa mở rộng và hiệu quả

Năm 2023, Việt Nam tiếp tục phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức. Trong bối cảnh đó, hàng loạt chính sách đã kịp thời được ban hành và đi vào cuộc sống hiệu quả, tiêu biểu là chính sách tài khóa hỗ trợ người dân, doanh nghiệp. Đây là năm thứ 4 liên tiếp, Bộ Tài chính tiếp tục trình cấp có thẩm quyền và ban hành theo thẩm quyền các chính sách hỗ trợ với quy mô khoảng 200 nghìn tỷ đồng.

Cụ thể, chính sách giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng với số tiền thuế được giảm khoảng 24 nghìn tỷ đồng. Mức thuế bảo vệ môi trường giảm 50% đối với xăng, dầu, mỡ nhờn… khoảng 38 nghìn tỷ đồng. Gia hạn thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng, thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân và tiền thuê đất trong năm 2023 với số tiền dự kiến110 nghìn tỷ đồng…

Theo Bộ Tài chính, mặc dù bối cảnh nguồn thu ngân sách Nhà nước bị ảnh hưởng lớn song vẫn phải đảm bảo nhu cầu chi cho các hoạt động thường xuyên, đảm bảo nguồn vốn cho đầu tư phát triển, đặc biệt là nhu cầu chi cho an sinh xã hội.

Hướng tới nền tài chính thông minh

Năm 2023 là năm thứ 9 liên tiếp (từ 2014 – 2022), Bộ Tài chính nằm trong nhóm 3 bộ, cơ quan ngang bộ dẫn đầu về PAR Index với kết quả Chỉ số Cải cách Hành chính đạt 89,76%. Về chỉ số cải cách tài chính công, Bộ Tài chính tiếp tục là một trong số các bộ dẫn đầu, đạt tỷ lệ trên 96%.

Có thể nói Chuyển đổi Số tạo ra sự thay đổi về tư duy, nhận thức, phương thức xử lý công việc và công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của hầu hết các đơn vị trong ngành Tài chính.

Trong công tác quản lý thuế, năm 2023 đã tiếp tục tiến trình đẩy mạnh Chuyển đổi Số, Điện tử Hóa với Hệ thống khai thuế điện tử được triển khai tại 63/63 tỉnh, thành phố và 100% Chi cục Thuế trực thuộc. Hiện, 99,9% doanh nghiệp tham gia sử dụng dịch vụ khai thuế điện tử, tiếp nhận hơn 15,6 triệu hồ sơ…

Từ ngày 21/4, Kho bạc Nhà nước cũng chính thức triển khai diện rộng quy trình thanh toán tự động các khoản chi điện, nước, dịch vụ viễn thông theo ủy quyền của các đơn vị sử dụng ngân sách.

Nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn

Ngày 8/12, Tổ chức Xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings (Tổ chức Fitch) nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam lên mức BB+, triển vọng “Ổn định.” Việc Tổ chức Fitch nâng định mức tín nhiệm quốc gia của Việt Nam trong bối cảnh thế giới đối mặt với các thách thức đã thể hiện sự đánh giá hết sức tích cực của cộng đồng quốc tế về nỗ lực chỉ đạo, điều hành của Đảng, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam nhằm ổn định vĩ mô và phục hồi kinh tế, củng cố nền tảng chính trị-xã hội.

Điều này khẳng định những nỗ lực của Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan trong việc cập nhật thường xuyên và định kỳ truyền tải thông tin về những thành tựu, kết quả trong phát triển kinh tế-xã hội của Việt Nam đến các tổ chức xếp hạng tín nhiệm và cộng đồng nhà đầu tư.

Quản lý nợ công chặt chẽ, hiệu quả

Kết quả quản lý nợ công trong những năm 2023 là một điểm sáng trong điều hành chính sách tài khóa nói riêng và chính sách vĩ mô nói chung. Theo đó, các tổ chức xếp hạng tín nhiệm, tổ chức quốc tế đã đưa ra các đánh giá là bền vững và tạo dư địa để thực hiện các chính sách tài khóa mở rộng, hợp lý khi cần thiết, đặc biệt là trong đợt bùng phát nghiêm trọng dịch COVID-19.

Quy mô nợ công đến cuối năm 2023 khoảng 37% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trần 60% Quốc hội đề ra. Nợ Chính phủ khoảng 34% GDP, thấp hơn nhiều so với trần 50%. Mức dư nợ này thấp hơn nhiều so với mức trung bình năm 2023 của các quốc gia có mức xếp hạng tín nhiệm BB là 52,8% GDP và BBB là 54,9% GDP.

Quy mô nợ công đến cuối năm 2023 khoảng 37% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trần 60% Quốc hội đề ra. (Ảnh: Vietnam+)

Bên cạnh đó, cơ cấu nợ tích cực, dư nợ trong nước tăng lên, chiếm khoảng 71% dư nợ Chính phủ góp phần giảm thiểu rủi ro tỷ giá. Nợ trong nước chủ yếu là trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn phát hành dài, giảm thiểu rủi ro vay đảo nợ.

Nợ nước ngoài giảm dần trong cơ cấu vay của Chính phủ. Danh mục nợ nước ngoài hiện hành chủ yếu vẫn là các khoản vay kỳ hạn dài, lãi suất ưu đãi, góp phần tăng tính bền vững trước biến động tỷ giá của các ngoại tệ mạnh trên toàn cầu.

Hoàn thiện pháp luật và giảm nhiều khoản phí, lệ phí

Theo Bộ Tài chính, nhiệm vụ xây dựng, hoàn thiện thể chế là khá nặng nề (thường chiếm khoảng 1/4 -1/3 khối lượng xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan thuộc Chính phủ), có nhiều nội dung phức tạp, song Bộ luôn bảo đảm tiến độ hoàn thành Chương trình xây dựng Luật, Pháp lệnh và Chương trình công tác góp phần tác động tích cực đến đời sống kinh tế-xã hội của đất nước.

Tính đến ngày 26/12, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ trình Quốc hội thông qua 1 Luật, 1 Nghị quyết; trình Chính phủ ban hành 19 Nghị định và đang xem xét ban hành 15 Nghị định; trình Thủ tướng Chính phủ ban hành 6 Quyết định; ban hành theo thẩm quyền 64 Thông tư.

Bên cạnh đó, nhằm khuyến khích sử dụng dịch vụ công trực tuyến, Bộ Tài chính ban hành Thông tư giảm 8 khoản phí, lệ phí thực hiện dịch vụ công trực tuyến với mức giảm từ 10-50%. Theo ước tính, giá trị hỗ trợ người dân, doanh nghiệp khi thực hiện chính sách này khoảng 100 tỷ đồng/năm.

Thông qua Nghị quyết về Thuế tối thiểu toàn cầu

Để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam, tạo mức độ tin tưởng giữa các Tập đoàn đa quốc gia trong việc tiếp tục mở rộng đầu tư tại Việt Nam, Bộ Tài chính đã giao Tổng cục Thuế chủ trì nghiên cứu đánh giá tác động và tham khảo kinh nghiệm quốc tế để xây dựng chính sách thuế tối thiểu toàn cầu.

Ngày 29/11, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua Nghị quyết số 107/2023/QH15 về thuế tối thiểu toàn cầu. Đây là một bước đi cần thiết và với việc áp dụng từ ngày 01/01/2024, Việt Nam khẳng định vị thế và quyền đánh thuế của quốc gia, góp phần tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước từ phần thu thuế bổ sung, góp phần tăng cường hội nhập quốc tế và cải cách hệ thống thuế phù hợp với thông lệ quốc tế.

Kiểm soát lạm phát, quản lý bội chi ngân sách chặt chẽ

Để có thêm nguồn lực tăng chi đầu tư phát triển, thúc đẩy phục hồi kinh tế, Bộ Tài chính đã trình cấp có thẩm quyền quyết định dự toán bội chi ngân sách Nhà nước năm 2023 ở mức 4,42% GDP. Trong quá trình điều hành đã kiểm soát chặt chẽ bội chi, điều hành vay, phát hành trái phiếu Chính phủ phù hợp với tiến độ thu, khả năng giải ngân vốn đầu tư và tồn quỹ ngân sách Nhà nước, qua đó tiết kiệm chi phí lãi vay cho ngân sách Nhà nước. Ước tính bội chi ngân sách Nhà nước thực hiện khoảng 4% GDP (giảm 40,3 nghìn tỷ đồng so dự toán).

Năm 2023 là năm thứ 8 liên tiếp kiểm soát lạm phát dưới mục tiêu Quốc hội đề ra. Bộ Tài chính cho biết công tác quản lý, điều hành giá đã bám sát theo đúng kịch bản điều hành, giá cả thị trường trong nước cơ bản ổn định, kiểm soát trong phạm vi cho phép. CPI ước tính cả năm tăng khoảng 3,5% (mục tiêu khoảng 4,5%). Đây là một dấu ấn trong chuỗi thành công của công tác quản lý, điều hành giá của Chính phủ nhiều năm trở lại đây, nhất là trong bối cảnh hầu hết các nước đang phải đối mặt với mối đe dọa, thách thức của lạm phát tăng cao.

Phát hiện, bắt giữ nhiều vụ buôn lậu, gian lận thương mại

Trong năm 2023, toàn ngành Hải quan đã bắt giữ, xử lý gần 16 nghìn vụ vi phạm trong lĩnh vực hải quan, với trị giá hàng hóa vi phạm khoảng 12,5 nghìn tỷ đồng; trong đó có nhiều vụ tiêu biểu, như: thu giữ trên 65.000 lít dầu D/O, FO và xăng các loại, 8,3 tấn ngà voi, 37 kg sừng tê giác, 2,8 tấn ma túy các loại… Cơ quan hải quan đã khởi tố 40 vụ, chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 186 vụ.

Hợp tác quốc tế sâu sắc, toàn diện

Năm 2023, Bộ Tài chính đã triển khai nhiều hoạt động thúc đẩy quan hệ hợp tác sâu sắc và toàn diện trong lĩnh vực tài chính. Đáng chú ý là các hoạt động đối ngoại của Bộ trưởng Bộ Tài chính, như Làm việc tại Đại Công quốc Luxemburg và Vương quốc Bỉ vào tháng 7/2023 để thúc đẩy hợp tác tài chính với Bộ Tài chính các nước. Các hoạt động tại Hoa Kỳ trong khuôn khổ chuyến công tác của Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu tham gia Tuần lễ Cấp cao khóa 78 Đại hội đồng Liên Hợp quốc, ngày 20/9. Theo đó, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc đã có buổi làm việc với Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ, Tổ chức xếp hạng tín nhiệm Standard & Poor’s Global Ratings và Tổ chức xếp hạng tín nhiệm Moody’s.

Tháng 11, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc đã tham dự Hội nghị Bộ trưởng Tài chính APEC 2023 tại San Francisco thuộc tiến trình Hội nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính APEC 2023 do Hoa Kỳ chủ trì. Ngoài ra, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc đã chủ trì các Hội nghị Xúc tiến đầu tư tài chính do Bộ Tài chính Việt Nam tổ chức tại Los Angesles, thu hút đông đảo các nhà đầu tư gồm các quỹ đầu tư lớn, các tập đoàn, doanh nghiệp Hoa Kỳ tham dự.

Trong quan hệ hợp tác đa phương, 2023 cũng là năm đánh dấu nhiều sự kiện quốc tế lớn do Bộ Tài chính chủ trì tổ chức thành công, như: Lần đầu tiên, Tổng cục Hải quan đã đăng cai tổ chức thành công Hội nghị và Triển lãm công nghệ năm 2023 của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO). Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng tổ chức thành công Hội nghị các cơ quan quản lý bảo hiểm ASEAN lần thứ 26 (AIRM26) và Hội nghị Hội đồng bảo hiểm ASEAN lần thứ 49 (AIC49) diễn ra từ ngày 6-8/12.

Triển khai an sinh xã hội thiết thực, hiệu quả

Năm 2023, Bộ Tài chính đã thực hiện xuất cấp lương thực, các trang thiết bị dự trữ quốc giá với tổng trị giá khoảng 1.448 tỷ đồng, trong đó gồm 108.118 tấn gạo với trị giá khoảng 1.300 tỷ đồng và vật tư thiết bị khoảng 148 tỷ đồng góp phần đảm bảo an sinh xã hội.

Bộ Tài chính đã cùng các đơn vị, doanh nghiệp thuộc Bộ tích cực triển khai hàng loạt các hoạt động an xinh xã hội tại các vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, đặc biệt là hoạt động hỗ trợ xây dựng nhà tình nghĩa, mái ấm công đoàn, học bổng cho học sinh nghèo….

Cụ thể đã xây dựng 100 nhà tình nghĩa cho hộ nghèo tại Bắc Kạn; 50 nhà tình nghĩa cho hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn tỉnh tại Nghệ An; 141 nhà tình nghĩa xây tặng hộ nghèo, cận nghèo, gia đình hoàn cảnh đặc biệt khó khăn tại huyện Mường Ẳng, Điện Biên; Xây tặng trường cho các em học sinh tại Trường Tiểu học Vĩnh An, Tây Sơn, Bình Định…

Bộ Tài chính đã thăm và tặng 900 phần quà cho các hộ gia đình nghèo, cận nghèo tại các xã vùng sâu, vùng xa, biên giới; Trao tặng 100 suất quà tết cho công nhân lao động khó khăn cùng hàng ngàn suất học bổng cho các học sinh nghèo, vượt khó trong học tập.