Thí điểm dùng cát biển làm vật liệu đắp nền đường cao tốc liệu có khả thi?

Nếu việc thí điểm cát biển hoàn thành và khả quan, nguồn vật liệu xây dựng đắp nền đường các dự án cao tốc đang còn thiếu sẽ sớm được tháo gỡ nhanh chóng để dự án hoàn thành theo kế hoạch đề ra.

Nhà thầu thi công đắp nền đường một Dự án Cao tốc Bắc-Nam phía Đông. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Đại diện cơ quan quản lý Nhà nước đều đánh giá qua công tác thí nghiệm và kết quả quan trắc, cát biển hoàn toàn có thể dùng được thi công đắp nền đường dự án ngành Giao thông Vận tải. Tuy nhiên, trước mắt, cát biển đắp nền đường giai đoạn đầu cũng nên hạn chế, tiến tới thay thế dần dần để đảm bảo an toàn.

Nằm trong giới hạn cho phép

Tại hội thảo khoa học công nghệ đánh giá kết quả thực hiện thí điểm việc sử dụng cát biển làm vật liệu xây dựng vào chiều 19/12, theo đại diện Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận, vị trí được lựa chọn thí điểm là đoạn đường hoàn trả ĐT978 thuộc dự án Cao tốc Bắc-Nam đoạn Hậu Giang-Cà Mau.

“Khối lượng cát biển cho đoạn tuyến thí điểm khoảng 5.800m2. Cát biển sử dụng cho đoạn tuyến được khai thác bằng tàu xói hút tại khu vực mỏ thuộc xã Đông Hải, huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh. Việc thi công được bắt đầu từ ngày 24/3/2023 ở đoạn giữa tuyến (bao gồm 300m đắp cát biển). Sau khoảng 2 tháng, đến ngày 23/5/2023, đơn vị thi công đắp xong cát K95 gồm cả cát biển và cát sông trên toàn bộ tuyến đường hoàn trả ĐT978,” đại diện Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận cho hay.

Theo kết quả đánh giá Viện Khoa học và Công nghệ Giao thông Vận tải đưa ra, mẫu cát biển được phân tích đánh giá chất lượng trầm tích khoáng sản thông qua phân tích 19 chỉ tiêu hóa học và so sánh với các giá trị giới hạn các thông số chất lượng trầm tích nước ngọt, nước mặn và nước lợ cho thấy, các chỉ tiêu đã được phân tích đều nằm trong giới hạn cho phép.

Mặt khác, qua kết quả quan trắc các thông số môi trường, đến nay, chưa có bằng chứng nào cho thấy việc thi công cát biển tại ĐT978 có ảnh hưởng đến môi trường.

Ông Lê Đức Tuân, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận cho biết khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long cát sử dụng được cho san lấp làm nền đường chủ yếu tập trung ở Đồng Tháp và An Giang nhưng tổng trữ lượng của hai tỉnh này cấp khoảng 10-14 triệu/năm, chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu thi công dự án. Trong khi đó, tổng nhu cầu cát cho Dự án Cao tốc Cần Thơ-Cà Mau và Châu Đốc-Cần Thơ-Sóc Trăng lên tới khoảng 40 triệu m3 phân bổ chủ yếu trong năm 2023, 2024 và một phần vào năm 2025.

“Để dự án cao tốc đoạn Cần Thơ-Cà Mau về đích đúng tiến độ, yêu cầu đặt ra đến 30/6/2024 phải hoàn thành công tác đắp gia tải, xử lý nền đất yếu nhưng hiện nguồn cát cung cấ cho dự án vẫn đang còn thiếu,” ông Tuân cho hay.

Đánh giá cát biển được lựa chọn thí nghiệm đáp ứng tiêu chuẩn sử dụng đắp nền đường, ông Tuân mong muốn vật liệu cát biển sẽ sớm được chấp thuận, cho phép sử dụng trong thi công nền đường cao tốc, đưa dự án về đích đúng kỳ vọng.

Nếu được Hội đồng thẩm định chấp thuận cho sử dụng, đại diện Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận kiến nghị cần nghiên cứu mở rộng quy mô sử dụng cát biển thi công đắp nền đường ở phạm vi lớn hơn, chọn một số đoạn cao tốc còn đủ thời gian như Châu Đốc-Cần Thơ-Sóc Trăng và các dự án sắp khởi công ở khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long.

Xem xét đánh giá khách quan, chính xác kết quả thí điểm

Theo ông Lương Văn Hùng, đại diện Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng), năm 2019, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án phát triển vật liệu xây dựng cho biển đảo. Trong đó, yêu cầu chú trọng nguồn cát biển và cát nhiễm mặn để phục vụ các công trình xây dựng. Ngày 15/12 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch thăm dò khai thác, sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thời ký 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó Bộ Xây dựng được giao thực hiện phương án thăm dò, khai thác và sử dụng cát biển làm vật liệu xây dựng.

Tới đây, trên cơ sở tài liệu điều tra Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố, Bộ Xây dựng sẽ có quy hoạch, sắp xếp lại theo từng vùng cát biển xây dựng phương án quy hoạch khai thác cát không chỉ trong 6 hay 12 hải lý mà còn là cát ngoài khơi, đáp ứng nhu cầu vật liệu xây dựng trong tương lai.

Nguồn vật liệu cát là rất cần thiết trong thi công đắp nền đường các Dự án Cao tốc Bắc-Nam. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Đại diện Viện Chiến lược và Phát triển Giao thông Vận tải cho biết công tác xây dựng định mức trong ứng dụng thi công cát biển đã được Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận có văn bản trình Bộ Xây dựng, xin hướng dẫn và góp ý về định mức.

Đưa ra kinh nghiệm của ngành vật liệu xây dựng, theo ông Lê Trung Thành, Viện trưởng Viện Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng), muốn sử dụng được cát biển, nếu cát mặn nhiều thì có giải pháp rửa bớt. Thành phần hạt khác nhau thì có giải pháp bổ sung.

“Trong khi chưa rõ cơ sở, chúng ta nên theo hướng thay thế dần dần, tỷ lệ sử dụng trong thi công từ 30-50% tiến dần tới 70% để tạo nên độ tự tin cho người làm,” ông Thành góp ý.

Đồng tình quan điểm này, ông Nguyễn Văn Thành, quyền Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ Giao thông Vận tải cho rằng phạm vi đắp nền đường giai đoạn đầu cũng nên hạn chế, có thể chỉ dùng cát đắp bù cho phần cào bóc hữu cơ, đắp phần nền đường với chiều cao nhất định chứ không đắp hết. Quá trình sử dụng cát biển cũng cần nghiên cứu dùng vải địa kỹ thuật, màng chống thấm hạn chế sự nhiễm mặn của cát biển ra môi trường xung quanh.

Theo ông Lê Văn Dương, Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường (Bộ Giao thông Vận tải), Hội đồng Khoa học Công nghệ của Bộ Giao thông Vận tải tiếp tục tổ chức họp để xem xét, đánh giá một cách khách quan, khoa học, chính xác kết quả dự án thí điểm.

Sau khi có kết quả họp, Hội đồng Vụ Khoa học-Công nghệ và Môi trường sẽ tiếp tục hoàn thiện báo cáo gửi cấp có thẩm quyền xem xét, trong đó các chỉ dẫn kỹ thuật sẽ thống nhất định nghĩa vật liệu, quy định liên quan đến công tác thiết kế, thi công, nghiệm thu nền đường đắp bằng vật liệu cát biển đồng thời tiếp tục, phối hợp với các bộ, ngành xem xét tháo gỡ và giải quyết các vướng mắc (nếu có).