Phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia để sản xuất được chất chuẩn

Ngày 8/12, tại TP.HCM, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đã tổ chức Hội thảo “Phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia trong lĩnh vực chất chuẩn và sản xuất chất chuẩn”. Hội thảo là hoạt động nằm trong khuôn khổ dự án Hỗ trợ hội nhập khu vực ASEAN (ARISE Plus) do Liên minh châu Âu (EU) tài trợ.

Hội thảo có sự tham dự của các chuyên gia đầu ngành về hạ tầng chất lượng quốc gia, các đơn vị trực thuộc Tổng cục TCĐLCL, các viện kiểm nghiệm, trung tâm kỹ thuật tại TP.HCM. 

Tại Hội thảo, các chuyên gia đã cập nhật tình hình về hạ tầng chất lượng về chất chuẩn, sản xuất chất chuẩn, đồng thời đánh giá thực trạng và đề xuất phương án phát triển hạ tầng chất lượng để phát triển và quản lý chất chuẩn, sản xuất chất chuẩn tại Việt Nam.

Ông Trần Quý Giầu – Vụ trưởng Vụ Đo lường, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng phát biểu khai mạc Hội nghị.

Ông Trần Quý Giầu – Vụ trưởng Vụ Đo lường, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng cho biết, trong hạ tầng chất lượng quốc gia (NQI), chất chuẩn (Certified Reference Material – CRM) đóng vai trò quan trọng trong hoạt động đo lường, đánh giá sự phù hợp và tham gia sâu rộng vào hoạt động của nền kinh tế từ nghiên cứu khoa học, đảm bảo chất lượng sản phẩm hàng hóa, an toàn thực phẩm, y tế và bảo vệ môi trường. Hiểu được vai trò quan trọng này, các nước phát triển đã đầu tư và sản xuất được nhiều loại chất chuẩn, đa số về môi trường và thực phẩm. Ví dụ, tại Hàn Quốc có khoảng 530 chất chuẩn & 529 CMC liên quan, Trung Quốc có khoảng 2300 chất chuẩn & 1061 CMC liên quan.

Quyết định số 996/QĐ-TTg ngày 10/8/2018 của Thủ tướng Chính phủ đã phần nào đưa ra mục tiêu đến năm 2030 phấn đấu 250 chất chuẩn, chuẩn đo lường, phương tiện đo trong phát triển hạ tầng đo lường quốc gia hướng đáp ứng hoạt động đo lường chính xác của doanh nghiệp. Tuy vậy, vẫn cần có định hướng tổng thể cho hạ tầng chất lượng quốc gia để Việt Nam có thể sản xuất chất chuẩn đáp ứng nhu cầu trong nước, đảm bảo chất lượng sản phẩm đồng thời hạ giá thành, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước.

Để quản lý và định hướng sản xuất tốt, ông Giầu cho rằng, cần phát triển hạ tầng quốc gia (National Quality Infrastructure, NQI) trong lĩnh vực chất chuẩn và sản xuất chất chuẩn. NQI bao gồm các tổ chức (công và tư), hệ thống chính sách, pháp luật liên quan, khung pháp lý quy định các quy trình hỗ trợ nâng cao chất lượng, tạo môi trường minh bạch, an toàn cho sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ và quá trình.

“Sự công nhận quốc tế đối với NQI là yêu cầu quan trọng để thị trường thương mại trong nước có thể tiếp cận thị trường thương mại nước ngoài. Với các cấu phần đo lường, tiêu chuẩn hóa, công nhận, hoạt động đánh giá sự phù hợp và hoạt động thanh tra, kiểm tra, NQI trở thành công cụ thúc đẩy và duy trì sự phát triển của các quốc gia trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế”, ông Giầu khẳng định.

Chuyên gia dự án về lĩnh vực Hạ tầng chất lượng Dự án ARISE+ chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về NQI

Ngày nay, các Viện đo lường trên thế giới đều quan tâm đến nghiên cứu và tự chủ sản xuất chất chuẩn phục vụ các lĩnh vực như giám sát môi trường, kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm, chẩn đoán trong y tế. Đại diện Viện Đo lường Việt Nam – ông Phạm Anh Tuấn cũng cho biết: Chất chuẩn có vai trò rất lớn đối với nhiều ngành nghề, lĩnh vực nghiên cứu, là cơ sở kỹ thuật quan trọng nhất giúp đảm bảo tính thống nhất, độ chính xác và tính tin cậy của tất cả phép đo, cũng như đảm bảo tính liên kết chuẩn cần thiết trong đo lường hóa học trên phạm vi quốc gia và quốc tế.

Chất chuẩn được chứng nhận (CRM) phải qua quy trình kiểm nghiệm nghiêm ngặt, cụ thể là phải có giấy chứng nhận được công bố bởi cơ quan có thẩm quyền và cung cấp một hay một số giá trị đặc tính xác định với độ không đảm bảo, tính liên kết chuẩn kèm theo và các thủ tục sử dụng phải còn hiệu lực.

Chất chuẩn được sản xuất phải bảo đảm tuân thủ yêu cầu đối với chuẩn đo lường quy định tại Luật Đo lường; Bảo đảm độ đồng nhất, độ ổn định và giá trị thuộc tính của chất chuẩn phù hợp với yêu cầu kỹ thuật đo lường đã được công bố hoặc quy định; Phải được xác nhận giá trị thuộc tính của chất chuẩn cùng với độ không đảm bảo đo của giá trị thuộc tính này. Việc xác nhận giá trị thuộc tính của chất chuẩn phải được thực hiện thông qua thử nghiệm hoặc so sánh tại tổ chức thử nghiệm.

 Các chuyên gia khẳng định, việc tự chủ được các chất chuẩn trong nước sẽ giúp tiết kiệm chi phí và thời gian đáng kể cho các đơn vị.

Theo phân tích của các chuyên gia, hiện đa phần chất chuẩn CRM đều được Việt Nam nhập từ nước ngoài với giá cao, thời hạn sử dụng không dài gây thất thoát, lãng phí ngân sách. Vì vây, việc nghiên cứu, chế tạo các chất chuẩn được chứng nhận là nhu cầu cấp thiết khi nhu cầu sử dụng chất chuẩn của các bộ, ngành, viện nghiên cứu, doanh nghiệp… ngày càng lớn. Việc tự chủ được các chất chuẩn trong nước sẽ giúp tiết kiệm chi phí và thời gian đáng kể cho các đơn vị.

Hiện nay, Việt Nam đã có các tổ chức quan tâm nghiên cứu chế tạo các loại chất chuẩn phục vụ đo lường hóa học như: Viện Kiểm nghiệm An toàn Vệ sinh Thực phẩm Quốc gia đối với lĩnh vực kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm, Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương đối với lĩnh vực kiểm soát chất lượng dược phẩm…

Ngọc Anh