Paris xanh lá quanh nhà

Đối với những người từ Việt Nam sang Paris tạm cư/du lịch như tôi và các bạn thân quen, thì thủ đô Paris đẹp nhờ kiến trúc cổ và cây cối tươi xanh. Nhưng với chính phủ và dân bản địa thì Paris bị phán xét là thủ đô thiếu xanh so với các thủ đô châu Âu khác.

Sống ở xứ cây xanh ngày càng bị bê tông truy diệt, thoạt tiên tôi hoang mang phán xét trên khi nhìn đâu đâu cũng thấy Paris xanh mát, từ chung cư tôi đang ở đến những con đường quanh quất. Nhưng các thống kê chính thức của xã hội dân chủ luôn có cơ sở.

Theo đó, ngoài hai khu rừng Boulogne và Vincennes bát ngát ở ven đô thị, đối với dân cư bầu chọn Hội đồng thành phố Paris và đô trưởng, thì xanh hóa đô thị là yêu cầu cấp thiết trước tình trạng ô nhiễm không khí cùng viễn cảnh biến đổi khí hậu. Dưới sức ép của đảng Xanh và dư luận bảo vệ môi trường, năm 2020, đương kim đô trưởng Anne Hidalgo đã tiến hành những chính sách xanh hóa thủ đô, bổ nhiệm phó thị trưởng Christophe Najdovski đặc trách thực vật hóa không gian công cộng, các không gian xanh, đa dạng sinh học, bảo hộ động vật… Cử hẳn một phó thị trưởng chỉ để lo cây thì vấn đề hẳn nghiêm trọng.

Trong chủ trương xanh hóa Paris nhiệm kỳ 2020 -2026 có kế hoạch trồng mới 170.000 cây, bao gồm những rừng đô thị (forêt urbaine) như tại quảng trường Catalogne, tòa đô chính Hotel de Ville, nhà ga Lyon, sở giao dịch Bourse… Và do không còn nhiều đất trống để trồng cây, nên để hoàn thành mục tiêu năm 2026 tạo thêm 30 héc ta không gian xanh cho thủ đô, các giải pháp đặt ra là sẵn sàng phá bỏ các diện tích nhựa đường, nền xi-măng hiện tại để trồng hàng trăm héc ta cây cỏ. Là thực vật hóa 100 héc ta mái nhà, mặt tiền nhà, song song phát triển nông nghiệp rau quả trong đô thị.

Là cấp phép cho những sáng kiến thực vật hóa không gian công cộng, như lề đường, tạo thùng trồng hoa quanh chân cây, tạo dải đất trồng trọt 10 cm ở các chân tường công sở, chung cư… Để khuyến khích cá nhân tự xanh hóa ban công, cửa sổ nhà riêng, thành phố đã phân phát 30.000 bao hạt giống hoa rau quả miễn phí (1,3 triệu hạt), và tổ chức thi ban công, cửa sổ đẹp…

Chính sách xanh hóa đô thị có vẻ thực thi quyết liệt và hứng khởi, vậy nên chẳng cần đi đâu xa, từ cửa sổ tầng 19 nhà mình tôi đã nhìn thấy một mini “nông trang” trên sân thượng trường tiểu học con tôi từng học. Không biết chủ thật sự là ai, chỉ thấy xanh um rau quả…

Chạy ra quảng trường Catalogne quận 14 thì a ha, “ngọn đồi” bê tông cách điệu với miên man nước chảy như dấu ấn kiến trúc mà tôi từng tấm tắc độ xa xỉ, thì đây, như ảnh chụp, một công trường lớn đang được quây lại, lớp đá lát nền bê tông bên trong đã bị đào lên, lố nhố cỏ đã dăm xanh, lác đác thân cây đã được trồng…

Đề án “rừng đô thị”, như bố cáo bên ngoài ghi rõ nơi đây sẽ là 4.027 m2 không gian xanh với 477 cây, gồm nhiều loài khác nhau: sồi, duyên, thích, đào; kết hợp một số cây loại nhỡ và dương xỉ nhằm tạo ra hệ sinh thái đảm bảo đa dạng sinh học, có cả các thảm cỏ để thư giãn. Dự kiến đề án sẽ hoàn thành tháng 6.2024 khai mạc Thế vận hội Olympic.

Cái “đồi nước” mấy ngàn thước vuông khi xưa chỉ để nên thơ thị giác lướt qua, khoe sáng tạo độc đáo của một nhóm kiến trúc sư, từ năm 2026 trở đi sẽ là lá phổi cho trăm, triệu con người. Cuộc đổi chác hẳn cân não.

Hơi gồng ngữ khi gọi bốn ngàn mét vuông xanh kia là “rừng đô thị”, nhưng Paris rõ ràng cũng đang gồng sức đấu tranh lấy lại màu xanh. Tiếng Pháp có câu “Vouloir c’est pouvoir – Muốn là có thể”, chỉ cần xoay quanh bán kính ngăn ngắn, tôi đã thấy rất nhiều “có thể” sửng sốt và rung động. Nghe thông tin chỉ tiêu, mục kích những nỗ lực đôi khi vội vàng, chắp vá; tôi biết mình sẽ lại thêm nhớ Paris, không chỉ bởi màu xanh đáng yêu hiện hữu mà còn vì cuộc chiến cho tương lai đáng sống.