Dấu ấn Nguyễn Toàn Thắng trong tập truyện ngắn giễu nhại “Da gấu và chuyện Trương Bốn”

Với 17 truyện ngắn trong tập truyện “Da gấu và chuyện Trương Bốn” dấu ấn Nguyễn Toàn Thắng đã thể hiện rõ với phong cách hài hước qua những câu chuyện cuộc sống.

Nhà xuất bản Văn học và Sbooks vừa phát hành tập truyện ngắn “Da gấu và chuyện Trương Bốn” gồm 17 truyện ngắn của nhà văn Nguyễn Toàn Thắng. Tập truyện ngắn này là những sáng tác mang phong cách giễu nhại đặc trưng của nhà văn Nguyễn Toàn Thắng, vốn được biết đến nhiều hơn qua các vở diễn sân khấu trên khắp mọi thể loại.

Lý giải cho sự tái xuất với văn chương lần này, nhà văn Nguyễn Toàn Thắng tâm sự “Tôi gắn bó với sân khấu nhiều hơn, nhưng không phải vì thế mà bỏ bê văn chương. Chẳng qua là, những ý tưởng của tôi ở thời điểm này, sân khấu làm tốt hơn. Mỗi thể loại có điểm mạnh và điểm yếu riêng. Tuy nhiên, cũng đến lúc tôi quay lại với văn chương, bởi có nhiều vấn đề chỉ có văn học mới tải được điều tôi muốn nói rõ nhất”.

Tập truyện “Da gấu và chuyện Trương Bốn” của nhà văn Nguyễn Toàn Thắng vừa ra mắt

17 truyện ngắn trong tập truyện này đề cập đến muôn màu của đời sống hôm nay, kể cả khi tác giả lấy cảm hứng từ điển tích hay cổ tích, nhưng đều được viết bằng phong cách hài hước mang dấu ấn riêng. Có cảm giác như tác giả sử dụng ngay cả phương pháp ngoa dụ của Chèo để diễn tả mọi thứ. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên, khi nhà văn Nguyễn Toàn Thắng đã gắn bó nhiều năm với sân khấu với các kịch bản được dựng đủ thể loại từ kịch nói, chèo, cải lương…

Cũng chính vì thế, mà các truyện ngắn trong tập truyện này đều được kể rất kịch tính, khiến cho người đọc sẽ phải theo dõi từ dòng đầu tiên đến dòng cuối cùng để biết kết cục ra sao. Nhiều năm làm sân khấu khiến cho nhà văn luôn có ý thức giữ mắt độc giả trên trang sách, y như cách giữ chân khán giả khoảng hai tiếng đồng hồ trong rạp.

Nhà văn Nguyễn Toàn Thắng. 

Hơi thở cuộc sống hiện đại trong tập truyện ngắn này là điều thấy rõ nhất, ngay cả trong những truyện ngắn lấy cảm hứng từ tích “hồn Trương Ba, da hàng thịt”. Nhưng nếu Trương Ba trong tích xưa và trên sân khấu luôn day dứt khi không được thống nhất giữa phần hồn và phần xác, thì Trương Bốn trong “Chuyện Trương Bốn” lại cảm thấy không có gì làm phiền hà, y dùng xác của gã đồ tể để sống với người phụ nữ vốn có tâm hồn nên thèm phần xác thịt và ngược lại, đến mức khi Thiên đình phát hiện ra xác của hắn không rữa do ăn nhiều thức ăn có tiêm formol mà đòi hắn quay lại xác cũ thì hắn cũng không chịu.

Thiên đình sai Thiên Lôi đánh hắn nhưng rồi đánh trượt bởi đó là con cháu trong nhà được nhậm chức, ngay chi tiết này cũng đã rất đặc sắc. Hay câu chuyện tìm trường chuyên cho một cậu bé mới chỉ vào lớp 1- “Cào cào bay lên”, thì Nguyễn Toàn Thắng cũng làm câu chuyện rối tinh lên, đầy hoạt náo, để rồi cái kết trĩu nặng tâm tư.

Những truyện ngắn trong tập truyện này đa phần đều được viết với phong cách như vậy, ăm ắp phận đời, lan tỏa tiếng cười để rồi cái kết đầy bất ngờ, nhưng vẫn nhân văn và tươi sáng. Những nhân vật của Nguyễn Toàn Thắng, dù tốt dù xấu, đều đáng yêu và đáng thương. Cách nhìn trìu mến này làm cho những truyện ngắn này trở nên nhẹ nhàng, và đôi khi, dễ cho độc giả soi lại chính mình. Nguyễn Toàn Thắng tung ra một sự kiện, rồi nhân vật biến đổi theo sự kiện, trở thành sự biến như phương pháp cổ điển của sân khấu, để rồi trong dòng sự kiện ấy, các nhân vật sống cuộc đời của mình mà không chịu bất cứ sự sai khiến nào của người tạo ra chúng.

Như nhân vật Võ Thực trong truyện ngắn “Người da gấu năm 20xx” chẳng hạn. Y là một nhân vật mà độc giả thừa biết là hư cấu, không được xây dựng từ chân dung nào có thật trên đời. Y được gã phù thủy cho tiền tiêu rủng rỉnh trong suốt 5 năm, y như trong câu chuyện cổ tích Grim, nhưng khác ở chỗ với bộ da gấu này hắn không bị bất cứ ai nói là điên. Điều kiện này quá khó, tuy nhiên Võ Thực đồng ý khiến lão phù thủy mừng như bắt được vàng, bởi với lão, lâu nay không ai bán linh hồn cho quỷ bởi họ nói bán ở trần gian được giá hơn. Cuộc hành trình ấy gian nan và tạo ra cái kết cực kỳ bất ngờ cho đến dòng cuối cùng.

Có vẻ như nhà văn Nguyễn Toàn Thắng rất dụng công để đem đến cho độc giả những điều để đọc. Mỗi truyện ngắn, ngoài câu chuyện kịch tính, giọng văn hài hước rất đặc sắn không lẫn vào đâu, thì còn có những tục ngữ mới, những từ ngữ tạo trend của ngày hôm nay. Chẳng hạn như cái cách cậu bé Tơn trong “Cào cào bay lên” trả lời câu đố giữa trời và đất là cái gì, thì đơn giản chỉ là chữ và không hơn không kém. Hay những câu nói suồng sã như “người phải có lông nách, sống phải có phong cách” được đặt vào ngữ cảnh hợp lý lại khiến cho câu văn trở nên sống động và dễ gần với độc giả vô cùng. Cách dùng khẩu ngữ ấy thực chất giống như việc đi trên dây, nếu không khéo sẽ kéo tác phẩm ngang với những câu chuyện tầm phào trên mạng.

Tuy nhiên, Nguyễn Toàn Thắng đã làm chủ một cách như đùa với những khẩu ngữ, đặt chúng vào bối cảnh cụ thể, để chúng phát huy tác dụng đến mức tối đa, khiến câu chuyện dù viết về những đề tài xa lạ mà trở nên gần gũi đến mức thân thuộc, như chuyện xảy ra hằng ngày.

Giọng văn hài hước giễu nhại ấy còn phát huy tác dụng đến đỉnh điểm trong những truyện ngắn về đề tài showbiz. Nếu Vô cùng thương tiếc là một câu chuyện nực cười về tình trạng ăn theo người nổi tiếng ngay cả khi người ấy đã qua đời, thì Khẩu chiến vạch ra những chiêu trò cãi vã tranh luận trên mạng hay trên các phương tiện truyền thông để tự PR. Nếu Diva xóm phố là lời cảnh tỉnh về sự ngộ nhận tài năng, sự bám đuổi ánh đèn sân khấu như con thiêu thân thì B.G là câu chuyện về một người mẫu nam xuất thân nông thôn phải tìm mọi cách để trụ lại với showbiz. Mảng đề tài này nếu viết với phong cách hiện thực thì rất hay tuy nhiên có phần tàn nhẫn. Cho nên, với cách viết hài hước mà xen lẫn chua cay, dí dỏm mà ẩn sâu nhiều suy tưởng về con người, Nguyễn Toàn Thắng đã phác họa ra những nhân vật luôn quay cuồng trong ánh chớp số phận mà không thể dứt ra nổi.

Những nhân vật của chùm truyện ngắn về showbiz này, dù là một nhạc sỹ hết thời, một người mẫu hoang tưởng, hay một nhà văn có phần ngộ nhận về công việc của mình, đều không đem đến cho độc giả sự khó chịu, mà cảm giác chung là sự thương xót, bởi độc giả cũng nhìn thấy một phần nào của mình trong đó.

Giọng văn hài hước giễu nhại độc đáo ấy còn thể hiện trong những truyện ngắn mang tính hiện thực cao như Những con sâu, hay Tình ca du mục. Nếu như Những con sâu là bức tranh hiện thực của người nông dân không thể đem đến cho đời những sản phẩm nông nghiệp xanh-sạch do cả yếu tổ chủ quan và khách quan, thì Tình ca du mục là câu chuyện tình yêu dang dở của một chàng trai Việt Nam và một cô gái ngoại quốc, bị ngăn cách bởi những khác biệt văn hóa mà đôi khi, tình yêu chưa tìm ra cách đủ mạnh để xóa mờ những ngăn cách ấy.

Nguyễn Toàn Thắng kể chuyện như thể những người kể chuyện lang thang của thuở xa xưa, không chú tâm tả cảnh hay tả tình mà chỉ đưa ra những tình tiết có chủ ý để người đọc tự có suy ngẫm riêng cho mình. Cách kể chuyện ấy khiến độc giả dễ dàng tiếp nhận hơn bởi họ không bị sự nhận định chủ quan có phần thái quá của người kể chuyện chi phối.

“Nguyễn Toàn Thắng xuất hiện ở “làng văn” một cách lặng lẽ, như cách anh đứng bên cánh gà sân khấu nheo mắt dõi theo vở hài kịch đang diễn ra khốc liệt ngoài kia. Cái kiểu nheo mắt không phải để giễu, mà để xác lập cho mình một vị thế ở những hàng khiêm tốn nhất. Nụ cười của tác giả ẩn trong những tình tiết các câu chuyện mà anh sắp ra, như kiểu sắp ván cờ, bằng những con chữ chứa hình ảnh của những vở diễn”.

Thăng hoa xong, Cổn ngồi ngay vào bàn, hối hả viết” (Tác phẩm chưa kịp để đời), dường như đã bao hàm tất cả ý nghĩa của tập truyện ngắn này: tâm thế của người viết, sự đắm đuối đến mê muội của người viết, và cả sự cô đơn nghiệt ngã, hài hước của không chỉ nghiệp viết…” -Đó là lời giới thiệu của nhà văn Võ Thị Xuân Hà, cố vấn văn học của Sbooks, đơn vị phát hành tập truyện ngắn này cùng với Nhà xuất bản Văn học.