Thực trạng thoát nước và nguyên nhân ngập úng của Đà Nẵng

(Xây dựng) – Trong thời gian gần đây, vấn đề về ngập úng đô thị của Đà Nẵng liên tục được mọi người dân quan tâm. Bởi Đà Nẵng đã và đang trải qua những trận ngập lịch sử mà người dân ở đây chưa từng thấy. Thực trạng và nguyên nhân của những trận ngập này do đâu?

Một số tuyến đường đô thị Đà Nẵng ngập nặng sau những trận mưa lớn.

Theo ông Phùng Phú Phong – Giám đốc Sở Xây dựng Đà Nẵng chia sẻ: Hệ thống cống hiện trạng khu vực đô thị thành phố dài khoảng gần 1.800km và gần 30 km kênh mương hở. Trong đó khoảng 40 km tuyến cống được xây dựng trước năm 1994. Về hệ thống cống, kênh thoát nước chính, trên toàn thành cho có 15 tuyến thoát chính, phủ kín tại khu vực đô thị. Nguyên nhân gây ngập úng trong thời gian vừa qua, về khách quan trong thời gian gần đây, tần suất xuất hiện các trận mưa có cường độ lớn ngày càng nhiều, vượt năng lực của hệ thống thoát nước hiện có của Đà Nẵng. Các trận mưa lớn thường xảy ra tại thời điểm điều kiện thủy văn bất lợi, mực nước triều cao hơn đáy cửa xả nên hạn chế khả năng tự chảy của cống.

Hệ thống thoát nước vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt là tại khu vực trung tâm thành phố, phần lớn, hệ thống thoát nước khu vực trung tâm thành phố được xây dựng từ lâu và hiện nay đã xuống cấp. Một số tuyến cống được xây dựng từ thời Pháp, Mỹ bằng cống gạch vòm và sau này xây bằng đá hộc, đã bị sụt lở, tắc nghẽn một số đoạn rất hạn chế khả năng thoát nước. Một số điểm cục bộ có tiết diện, cao độ cống chưa hợp lý. Hiện trạng hạ tầng kỹ thuật ngầm còn nhiều bất cập, chồng chéo như hệ thống cấp điện, cấp nước, cáp quang… lắp đặt chạy ngang qua cửa thu nước, hố ga, qua cống làm giảm khả năng thoát nước. Tình trạng lấn chiếm, xâm hại hệ thống thoát nước như: Đổ đất đá, rác thải xuống mương cống, hồ điều hòa gây tắc nghẽn dòng chảy, xe tải trọng nặng chạy lên vỉa hè gây hư hỏng các cấu kiện của hệ thống thoát nước. Các khu vực vùng ven có tình trạng xây dựng nhà trái phép trên đất nông nghiệp trước đây, không được quy hoạch bài bản, hạ tầng kỹ thuật chưa thể đầu tư đồng bộ, một số khu vực không có hệ thống cống thoát nước và có địa hình thấp trũng.

Về nguyên nhân chủ quan, theo ông Phùng Phú Phong cho biết, một số dự án, công trình đã được bố trí vốn nhưng chưa thể thi công hoàn thành do vướng giải phóng mặt bằng. Một số công trình đã thi công hoàn thành nhưng chưa bàn giao cho đơn vị chức năng quản lý, kéo dài thời gian do thủ tục pháp lý, dẫn đến cống thoát nước không được nạo vét thường xuyên, Tuyến cống dọc đường Hàm Nghi về hồ Thạc Gián -Vĩnh Trung, tuyến cống đường Quang Trung…

Công tác quản lý, vận hành các trạm bơm chống ngập vẫn còn bất cập, nguồn điện tại các trạm bơm chống ngập chưa được ổn định, vẫn còn tình trạng cúp điện khi đang xảy ra mưa lớn. Chưa thật sự chủ động trong việc rà soát, nạo vét cống thoát nước bảo đảm tính kịp thời, nhiều trường hợp chờ người dân phản ánh mới được xử lý. Số lượng, chủng loại máy móc, thiết bị chuyên dùng trang bị cho Công ty Thoát nước và Xử lý nước thải để phục vụ công tác duy tu, bảo dưỡng hệ thống thoát nước đô thị còn hạn chế, một số máy móc, thiết bị đã được sử dụng lâu nên hiệu suất giảm. Cơ sở vật chất, nhà xưởng, kho bãi chưa được đầu tư đồng bộ, bài bản.

Một bộ phận không nhỏ người dân còn tình trạng xả rác xuống cống thoát nước, có trường hợp có cả nệm, mùng mền, ván tủ, gỗ ép… hoặc tự ý che đậy, cải tạo làm lấp các cửa thu nước, làm giảm khả năng thu nước. Qua khảo sát thực tế trước mỗi trận mưa được dự báo cáo cường độ lớn rất nhiều tuyến đường đã bị bịt cửa thu nước. Trước đây, Sở Xây dựng, UBND các quận, huyện và Công ty Thoát nước và Xử lý nước thải chỉ tập trung ưu tiên nạo vét hố ga và mương cống thoát nước, chưa đánh giá hết mức độ ảnh hưởng của các cửa thu nước bị lấp, mương thu tắt nghẽn do bùn đất, rác thải… Thực tế qua các trận mưa vừa qua thì đây chính là nguyên nhân chính dẫn đến ngập úng cục bộ tại nhiều khu vực. Mặc dù đã nhận thấy vấn đề từ những năm gần đây nhưng việc triển khai vẫn chưa quyết liệt, tính hiệu quả chưa cao.

Về xử lý ngập úng của thành phố, ông Phong cho biết, hiện nay, thành phố đang triển khai chuẩn bị đầu tư và thi công các dự án thoát nước, xử lý ngập úng. Như xử lý thoát nước khu vực xung quanh Sân bay Đà Nẵng, nâng nền, cải tạo hố ga, cửa thu nước khu vực đường Trần Xuân Lê. Bổ sung tuyến cống thoát nước nối từ hồ Thạc Gián qua hồ Công viên 29/3. Bổ sung tuyến cống thoát nước dọc đường Hoàng Hoa Thám. Nạo vét, nâng cấp cải tạo hồ điều tiết khu vực thượng lưu tuyến kênh thoát nước Phần Lăng. Xử lý ngập úng khu vực đường Lê Tấn Trung và vùng lân cận. Nâng cấp hạ tầng kỹ thuật khu vực xung quanh đường Tống Phước Phổ. Cải tạo các tuyến cống thoát nước khu vực nội thành đường Hùng Vương – Lý Thái Tổ, Ông Ích Khiêm, Hoàng Diệu, Phan Chu Trinh – Lê Lợi…

Một số dự án thoát nước đang thi công như tuyến cống liên phường Xuân Hà, đoạn từ đường Điện Biên Phủ đến kênh Phú Lộc, dự kiến hoàn thành trong quý I/2024. Tuyến cống liên phường Tam Thuận đoạn từ hồ Vĩnh Trung đến Vịnh Đà Nẵng, dự kiến hoàn thành trong quý I/2024. Tuyến kênh từ Khu công nghiệp Hòa Khánh ra sông Cu Đê vừa mới thi công hoàn thành. Các tuyến cống chuyển nước mưa từ phía biển về hướng sông Hàn, lưu vực từ đường Hồ Xuân Hương đến tỉnh Quảng Nam, dự kiến hoàn thành trong năm 2023.

Tuyến đường Trục I Tây Bắc – đoạn từ đường Hồ Tùng Mậu đến nút giao Quốc lộ 1A và đường Nguyễn An Ninh nối dài – đoạn từ đường sắt đến Quốc lộ 1A. Vướng giải phóng mặt bằng và kéo dài nhiều năm, không thể đầu tư hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật tại khu vực, đặc biệt là tuyến cống thoát nước chính nối từ nút giao đường số 2 Khu công nghiệp Hòa Khánh – Quốc lộ 1A đến hồ Bàu Sấu.Và nhiều dự án cải tạo, nâng cấp hệ thống thoát nước quy mô nhỏ hiện đang được UBND các quận, huyện triển khai.