Bắc Ninh: Khắc phục ô nhiễm hệ thống thuỷ nông Bắc Hưng Hải

Hệ thống thủy nông Bắc Hưng Hải nằm giữa đồng bằng Bắc bộ, bao bọc bởi 4 con sông Đuống, sông Luộc, sông Hồng và sông Thái Bình, chịu trách nhiệm tưới, tiêu cho sản xuất nông nghiệp của các tỉnh Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Ninh và thành phố Hà Nội.

Trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, hệ thống thủy nông Bắc Hưng Hải chảy qua thị xã Thuận Thành, huyện Gia Bình và Lương Tài, bao gồm các sông Đông Côi, sông Bùi, sông Đồng Khởi, sông Đại Quảng Bình, sông Ngụ, sông Dâu và các kênh tưới như: Kênh Giữa, kênh Bắc, kênh Vàng. Hệ thống này đóng vai trò hết sức quan trọng trong  sản xuất nông nghiệp, nhưng nguồn nước đang bị ô nhiễm.

Theo đánh giá của Sở TN &MT: Hiện nay có 205 tổ chức, cá nhân xả thải nước ra hệ thống Bắc Hưng Hải. Trong đó, gồm thị xã Thuận Thành 109 tổ chức, cá nhân; huyện Lương Tài 52 tổ chức, cá nhân và huyện Gia Bình là 44 tổ chức, cá nhân. Từ năm 2022 đến nay, Sở TN & MT, Công an tỉnh, Sở NN & PTNT, các huyện, thị xã Gia Bình, Lương Tài, Thuận Thành tiến hành kiểm tra 200 tổ chức, cá nhân có yếu tố xả thải vào hệ thống thuỷ nông Bắc Hưng Hải: Yêu cầu 16 cơ sở dừng hoạt động; 117 cơ sở bị xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực môi trường, tổng số tiền phạt hơn 3,7 tỷ đồng.

Nguyên nhân gây ô nhiễm hệ thống thuỷ nông Bắc Hưng Hải là do các Cụm công nghiệp ở những địa phương trên chưa có hạ tầng đồng bộ; nhiều doanh nghiệp cho thuê lại đất, các đơn vị thuê lại không có hồ sơ môi trường theo quy định, gây khó khăn trong việc quản lý, đặc biệt là các biện pháp xử lý chất thải phát sinh của từng doanh nghiệp trong quá trình sản xuất; lượng nước xả thải trực tiếp và gián tiếp vào hệ thống thủy nông Bắc Hưng Hải chủ yếu là nước thải sinh hoạt của các đô thị, khu dân cư, CCN và một số làng nghề chưa được xử lý, lắng đọng lâu ngày dẫn đến ô nhiễm hữu cơ; ý thức chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường của một bộ phận doanh nghiệp, cơ sở sản xuất thấp, không chịu đầu tư các công trình bảo vệ môi trường… dẫn đến tình trạng ô nhiễm nguồn nước có nguy cơ gia tăng tại đây.

Trước thực tế đó, UBND tỉnh có Văn bản số 83/BC-UBND báo cáo với Chính phủ về tình trạng ô nhiễm môi trường hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải chảy qua địa bàn Bắc Ninh. Đồng thời yêu cầu các sở, ngành chức năng, chính quyền các địa phương có tuyến sông nằm trong hệ thống phối hợp chặt chẽ trong việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra xử lý nghiêm theo quy định đối với những cá nhân, tổ chức tự ý đổ chất thải chưa qua xử lý ra môi trường làm ảnh hưởng đến nguồn nước; yêu cầu các doanh nghiệp đầu tư công trình xử lý nước thải để xử lý nước thải trước khi thải ra môi trường; điều chỉnh quy trình vận hành các công trình tiêu nước để giảm thiểu các tác động của ô nhiễm nước, khuyến cáo các đơn vị khai thác công trình thủy lợi và người dân về trách nhiệm bảo vệ nguồn nước theo quy định của Luật Thủy lợi; thực hiện nạo vét, khơi thông dòng chảy, thu gom rác thải tồn đọng trên hệ thống; thường xuyên tuyên truyền, vận động nhân dân nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, không xả thải ra sông ngòi, kênh mương; đốc thúc triển khai các dự án đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung của các huyện, thị xã Lương Tài, Gia Bình, Thuận Thành để xử lý nước thải sinh hoạt, làng nghề, CCN… giảm thiểu tối đa những phát sinh gây ô nhiễm nguồn nước.

Bắc Ninh cũng kiến nghị với các bộ, ngành Trung ương sớm xây dựng Quy chế về quản lý và bảo vệ nguồn nước hệ thống thủy nông Bắc Hưng Hải; thống nhất cơ chế thải vào hệ thống thủy nông Bắc Hưng Hải; hướng dẫn, thực hiện điều tra, đánh giá sức chịu tải và phân loại, xây dựng cơ sở dữ liệu về nguồn thải trên hệ thống thủy nông Bắc Hưng Hải; đề xuất cải tạo, nâng cấp toàn hệ thống để bảo đảm chức năng tưới, tiêu, điều tiết nước và vận hành hiệu quả các trạm bơm, phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Hiện nay thị xã Thuận Thành có 3 con sông chính: Sông Dâu – Dâu Đình Dù, Sông Dâu Lang Tài, Sông Đông Côi Đại Quảng Bình; huyện Gia Bình có 2 tuyến chính: Sông Ngụ và các Kênh Bắc, Kênh Đại Quảng Bình, các tuyến kênh cấp 1, 2, nội đồng; huyện Lương Tài có 9 tuyến sông tiêu chính, chiều dài khoảng 56,5 km và 5 tuyến tưới chính, chiều dài khoảng 35,75 km nằm trong hệ thống thuỷ nông Bắc Hưng Hải. Hầu hết các tuyến sông, kênh được nạo vét, vớt bèo, rác thải, khơi thông dòng chảy, và đang tập trung khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường, chắc chắn hệ thống thuỷ nông Bắc Hưng Hải sẽ bảo đảm chất lượng nguồn nước, phục vụ đắc lực sản xuất nông nghiệp, ổn định đời sống nhân dân.