Nguy cơ khi chúng ta ‘ăn’ khoảng 50.000 hạt vi nhựa mỗi năm

Giáo sư Ravindra Khaiwal, Khoa Y học Cộng đồng và Trường Y tế Công cộng, Viện Nghiên cứu và Giáo dục Y khoa Sau Đại học (PGIMER), Chandigarh cảnh báo, từ những phần sâu nhất của đại dương đến phổi, vi nhựa dường như đã xâm nhập vào mọi khía cạnh của sự tồn tại của chúng ta.

Vi nhựa là gì?

Sự tích tụ vi nhựa (MP) phổ biến trong môi trường tự nhiên và đã thu hút sự chú ý đáng kể từ các nhà nghiên cứu. Đây là những hạt nhựa cực nhỏ (<5mm) xâm nhập vào môi trường từ cả nguồn cả nhựa trong sản xuất và nhựa tái sử dụng. Các mảnh vụn vi nhựa là một chất ô nhiễm phổ biến, lâu dài, có khả năng chống suy thoái môi trường cao và dễ dàng kết dính với các chất ô nhiễm hữu cơ bền kỵ nước.

Theo ước tính toàn cầu gần đây nhất về vi nhựa, có khoảng 51 nghìn tỷ hạt vi nhựa trôi dạt trên bề mặt đại dương. Một người tiêu thụ ít nhất 50.000 hạt vi nhựa hàng năm do ô nhiễm chuỗi thức ăn, nước uống và không khí. Sự gia tăng rộng rãi của MP trong môi trường tự nhiên và chuỗi thức ăn là kết quả của việc mở rộng sản xuất nhựa tổng hợp liên tục và nhanh chóng, quản lý yếu kém và phân mảnh rác thải nhựa không đúng cách. Liên quan đến ô nhiễm không khí, đất nước với vi hạt nhựa, các rủi ro về sinh thái và sức khỏe liên quan đến phơi nhiễm vi hạt nhựa là mối quan tâm lớn.

Tỷ lệ vi nhựa trong thực phẩm của con người

Sự phổ biến của MP đã được phát hiện trong thực phẩm, đồ uống (nước đóng chai, bia, mật ong, muối…,) và trong các mẫu không khí, và việc tiếp xúc với MP qua đường ăn uống hoặc hít thở có thể có tác động tiêu cực đến sức khỏe con người.

Sự hiện diện của vi nhựa trong các loài sinh vật biển ăn được cũng như hải sản (như cá và động vật có vỏ) làm dấy lên lo ngại về tác động sức khỏe tiềm ẩn của vi nhựa. MP cũng liên quan đến bệnh tật và tử vong ở các sinh vật biển và thủy sinh khác nhau. Những ảnh hưởng có hại cho sức khỏe con người của hạt vi nhựa có thể là do độc tính của các hóa chất liên quan hoặc do độc tính của hạt.

Các chất phụ gia hóa học độc hại chính có trong vi nhựa rất đáng lo ngại đối với sức khỏe con người bao gồm Bisphenol A (BPA), phthalates, triclosan, chất chống cháy brom (BFR), bisphenone và organotin.

Nguy cơ sức khỏe lớn nhất liên quan đến hóa chất BPA, được sử dụng để làm cứng nhựa và sau đó ngấm vào thực phẩm. BPA đã được phát hiện ở nồng độ từ 5 đến 284 g/kg vi nhựa và ước tính rằng người tiêu dùng động vật có vỏ tiêu thụ tới 11.000 hạt vi nhựa hàng năm, theo các nghiên cứu. BPA có thể làm ô nhiễm thực phẩm và đồ uống, đồng thời gây ra những thay đổi về chức năng gan, kháng insulin, sự phát triển của thai nhi ở phụ nữ mang thai, hệ thống sinh sản và chức năng não.

Một số tác động có thể nhìn thấy của microplastic ( vi nhựa) đối với sức khỏe con người

Vi nhựa trong máu người: Năm 2022, Giáo sư Dick Vethaak, nhà nghiên cứu về chất độc sinh thái, Vrije Universiteit Amsterdam, Hà Lan đã kiểm tra các mẫu máu của 22 người hiến tặng trưởng thành khỏe mạnh và phát hiện ra các hạt nhựa trong 17 mẫu trong số đó. Một phần ba số mẫu chứa polystyrene, được sử dụng để đóng gói thực phẩm và các sản phẩm khác, trong khi một nửa số mẫu chứa nhựa PET, thường được sử dụng trong bình đựng đồ uống. Một phần tư mẫu máu chứa polyetylen; vật liệu được sử dụng để sản xuất túi đựng bằng nhựa.

Sự tích tụ của vi nhựa trong nhau thai người: Vào năm 2021, một nghiên cứu đã phân tích sự hiện diện của vi nhựa ở phụ nữ mang thai bằng phương pháp quang phổ Raman ở Ý và tìm thấy MP trong tất cả các phần của nhau thai, bao gồm cả màng của mẹ, màng ối và thai nhi.

Ảnh hưởng của vi nhựa đối với sức khỏe đường ruột: MP làm suy yếu hệ vi sinh vật đường ruột, dẫn đến sự mất cân bằng của vi khuẩn đường ruột cần thiết cho cơ thể con người được gọi là chứng rối loạn vi khuẩn đường ruột. Các tác động tiêu cực khác đối với sức khỏe con người của vi nhựa bao gồm sự khởi đầu của bệnh béo phì, ung thư, tổn thương DNA, stress oxy hóa, nhiễm độc thần kinh, bệnh tim mạch cũng như nhiều hậu quả về sinh sản và phát triển.

Ngoài ra, các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm đã chỉ ra rằng vi nhựa gây tổn hại cho tế bào người, bao gồm phản ứng dị ứng, chết tế bào, tổn thương tế bào và gây ra các phản ứng viêm và miễn dịch. Các nghiên cứu trong ống nghiệm đã chỉ ra rằng sự chuyển vị trí của các hạt vi nhựa từ khoang tiêu hóa sang hệ bạch huyết và hệ tuần hoàn, dẫn đến sự phơi nhiễm và tích tụ toàn thân trong các mô như não, thận và gan. MP có thể vượt qua hàng rào biểu mô của phổi và ruột, đường tiêu hóa và nhau thai với cấu hình hấp thu đặc biệt.