Đá bazan có thể góp phần ‘làm mát’ Trái Đất?

“Đây là bụi ma thuật của tôi” ông nói và nhẹ nhàng chà xát chúng giữa các ngón tay. Trên tay ông Jim Mann là những mẩu đá bazan – loại đá núi lửa cứng, không hiếm và cũng không đặc biệt nổi bật. Tuy nhiên, qua một quá trình được gọi là “phong hóa đá tăng cường”, đá bazan có thể giúp làm mát hành tinh đang nóng lên của chúng ta.

Đài BBC (Anh) cho biết các nhà khoa học của Liên hợp quốc nhận định chỉ riêng việc giảm phát thải khí nhà kính sẽ không đủ để ngăn chặn mức độ nóng lên nguy hiểm của toàn cầu. Họ đánh giá rằng sẽ cần phải loại bỏ carbon dioxide ra khỏi bầu khí quyển. Trồng cây là cách tự nhiên nhất để làm điều này nhưng có những hạn chế của nó. CO2 thu được sẽ giải phóng khi gỗ mục nát hoặc cháy và có những giới hạn về diện tích trồng cây.

Trong khi đó, biện pháp thu giữ không khí trực tiếp Direct Air Capture (DAC) dùng máy móc lớn để hút CO2 ra khỏi khí quyển một cách cơ học và lưu trữ dưới lòng đất được coi là vĩnh viễn. Tuy nhiên, vẫn có thắc mắc về mức độ hợp lý của phương pháp này khi cần xây dựng một quy trình sử dụng nhiều năng lượng trong khi chúng ta đang cố gắng loại bỏ nhiên liệu hóa thạch.

Đài BBC (Anh) cho biết biện pháp “phong hóa đá tăng cường” nằm giữa tự nhiên và nhân tạo. Nó sử dụng quá trình phong hóa diễn ra tự nhiên, từ từ kết hợp với hệ thống tăng áp để loại bỏ carbon nhanh hơn

Công ty phong hóa đá tăng cường UNDO của Jim đã nhận được khoản đầu tư mới 12 triệu bảng Anh. Công ty của Jim đánh giá cao những mẩu đá bazan nhỏ. Qua nhiều thiên niên kỷ, đá núi lửa đã chậm rãi loại bỏ carbon ra khỏi không khí khi bị phong hóa trong nước mưa.

Nhưng để tối đa hóa việc loại bỏ carbon, đá bazan cần được rải trên một khu vực rộng lớn. Chính điều này khiến người nông dân địa phương cũng tham gia giúp đỡ hành tinh, đổi lại họ được nhận phân bón miễn phí. Qua thử nghiệm rải trên các cánh đồng, đá bazan đã được chứng minh có thể cải thiện cả năng suất cây trồng và chất lượng chăn thả.

Một nông dân địa phương có tên John Logan đã thấy thử nghiệm của UNDO ở trang trại lân cận và đánh giá: “Có vẻ như nó làm cho cỏ tốt hơn, vì vậy điều đó tốt cho gia súc vì chúng ăn cỏ chất lượng hơn”.

Một số chuyên gia lo lắng rằng các kỹ thuật loại bỏ carbon có thể khiến mọi người sao nhãng khỏi ưu tiên cấp bách hơn là cắt giảm lượng khí thải và thậm chí được sử dụng chúng làm lý do biện minh để tiếp tục sống cuộc sống nhiều carbon.

Nhưng ông Jim đánh giá: “Giảm CO2 phải được đặt lên hàng đầu”. Ông nhấn mạnh cần phát triển công nghệ này để loại bỏ CO2 ở quy mô lớn và điểm tốt của việc phong hóa đá tăng cường là nó “mang tính lâu dài”.

Các nhà khoa học của UNDO tính toán rằng cần 4 tấn đá bazan để thu được một tấn CO2. Với lượng khí thải CO2 điển hình của một người Anh ước tính khoảng 7 tấn một năm, điều đó có nghĩa là mỗi người Anh cần khoảng 30 tấn, hoặc tương đương một xe tải rưỡi đá bazan được phân tán hàng năm để hút lượng CO2 đã thải ra.

UNDO có kế hoạch mở rộng quy mô nhanh chóng trong vài năm tới và đã thu hút được một số ủng hộ nghiêm túc. Microsoft đã đồng ý chi trả 25.000 tấn đá bazan để rải trên các cánh đồng ở Anh.

Năm nay UNDO dự kiến rải 185.000 tấn đá bazan và hy vọng đến năm 2025 có thể loại bỏ được một triệu tấn CO2. Tuy nhiên, điều này được cho chỉ là “giọt nước trong đại dương” so với lượng khí thải. BCC cho biết ước tính trong năm 2022, thế giới đã thải ra khoảng 37 tỷ tấn CO2 vào khí quyển.

Theo dự báo gần đây của Tổ chức Khí tượng Thế giới, nhiệt độ toàn cầu đang trên đà nóng lên vượt qua mức 1,5 độ C trong 5 năm tới. Thế giới đã nóng lên khoảng 1,1 độ C, làm gia tăng các đợt nắng nóng ở châu Á, hạn hán ở châu Âu và lũ lụt ở Pakistan.