Chuyển đổi nông nghiệp và hệ thống lương thực, thực phẩm vì khí hậu

Hội nghị Thượng đỉnh Sứ mệnh đổi mới sáng tạo nông nghiệp vì khí hậu (AIM for Climate – AIM4C) 2023, diễn ra tại Washington D.C từ ngày 8-10/5. Đây là sáng kiến do Hoa Kỳ và Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) đề xướng năm 2021 và đã thu hút được sự tham gia của trên 50 quốc gia, và gần 500 tổ chức trên toàn cầu. Hội nghị thượng đỉnh lần này đã thu hút sự tham gia của gần 1.000 nhà lãnh đạo nông nghiệp, nhà sản xuất, các nhóm xã hội dân sự, các nhà khoa học, nghiên cứu khắp thế giới.

Sau các phiên khai mạc và họp kỹ thuật diễn ra sáng 8/5, Bộ trưởng Nông nghiệp Hoa Kỳ Tom Vilsack và Bộ trưởng Môi trường và Biến đổi khí hậu UAE Mariam Almheiri đã đồng chủ trì phiên họp đặc biệt cấp Bộ trưởng với sự tham dự của trên 50 quốc gia. Tại phiên họp, hai đồng chủ trì vui mừng thông báo sự tiến triển nhanh chóng của Sáng kiến AIM4C.

Sau hơn 1 năm thành lập và đi vào hoạt động, sáng kiến đã thu hút thêm sự tham gia của 30 quốc gia và trên 300 tổ chức. Ngân sách cam kết cho các hoạt động đã tăng từ 4 tỷ lên 14 tỷ USD, trong đó trên 10 tỷ USD do các quốc gia đóng góp. Hàng loạt các sáng kiến về đổi mới sáng tạo nông nghiệp, thân thiện với môi trường đang được thử nghiệm tại các quốc gia và thu hút sự chú ý của cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

Tại cuộc họp, các nước đều thống nhất nông nghiệp và hệ thống lương thực, thực phẩm là một phần tất yếu trong ứng phó với biến đổi khí hậu và bền vững môi trường toàn cầu. Đã đến lúc cần chuyển đổi mạnh mẽ tư duy để nhìn nhận nông nghiệp và hệ thống lương thực, thực phẩm là giải pháp chứ không phải là vấn đề đối với biến đổi khí hậu.

Đồng thời, các nước cần có hành động cụ thể để thúc đẩy đối mới sáng tạo nông nghiệp vì khí hậu. Cam kết chính trị của các quốc gia và đổi mới sáng tạo nông nghiệp chính là tài nguyên tái tạo quan trọng nhất cho phát triển bền vững và ứng phó với biến đổi khí hậu. Đại diện các quốc gia đều thống nhất đề xuất đưa hệ thống nông nghiệp và lương thực, thực phẩm là cấu phần quan trọng trong Hội nghị Thượng đỉnh toàn cầu về Biến đổi khí hậu sẽ diễn ra tại UAE vào tháng 11/2023.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế, đại diện cho Bộ NN-PTNT đã tham dự phiên họp đặc biệt này. Tại đây, ông Tuấn kêu gọi các quốc gia cùng hành động kịp thời để chuyển đổi hệ thống nông nghiệp và lương thực, thực phẩm vì khí hậu.

“Tất cả chúng ta đều chia sẻ chung một hành tinh, một sức khỏe, một hệ thống lương thực phẩm, một năng lực tái tạo và một thịnh vượng. Chính phủ Việt Nam đã có cam kết mạnh mẽ và hành động cụ thể để triển khai các cam kết này có trách nhiệm như Cam kết giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Cam kết giảm phát thải khí mê tan toàn cầu, Tuyên bố Glasgow về rừng và sử dụng đất”, ông Tuấn cho biết.

Đại diện Bộ NN-PTNT khẳng định, Việt Nam đánh giá cao và ủng hộ Sáng kiến đổi mới sáng tạo nông nghiệp vì khí hậu do Hoa Kỳ và UAE khởi xướng, cũng như Sáng kiến gần đây do Hoa Kỳ khởi xướng về Liên minh hành động “Thúc đẩy tăng trưởng năng suất bền vững cho an ninh lương thực và bảo tồn tài nguyên” (SPG).

Việc thực hiện các cam kết quốc tế nêu trên phù hợp với chủ trương, đường lối phát triển bền vững của Việt Nam. Ông Tuấn nêu rõ, phát triển nông nghiệp bền vững và an ninh lương thực là một trong những trụ cột của Chiến lược Phát triển Kinh tế – Xã hội của Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030, trong đó Việt Nam ưu tiên phát triển nông nghiệp sinh thái, phát thải thấp và thích ứng với khí hậu gắn với cải thiện sinh kế cho cư dân nông thôn. Gần đây, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã phê duyệt “Kế hoạch hành động quốc gia chuyển đổi Hệ thống lương thực, thực phẩm minh bạch, trách nhiệm và bền vững ở Việt Nam đến năm 2030” nhằm đạt được đầy đủ các mục tiêu phát triển bền vững. Việt Nam đã tham gia có trách nhiệm tại Hội nghị Thượng đỉnh Hệ thống lương thực, thực phẩm của Liên hợp quốc năm 2021 và vừa đăng cai tổ chức thành công Hội nghị toàn cầu lần thứ 4 Hệ thống lương thực, thực phẩm bền vững tại Hà Nội từ ngày 24 – 27/4/2023. Việt Nam đang làm việc với các đối tác quốc tế để đóng vai trò tiên phong trong chuyển đổi hệ thống lương thực, thực phẩm.

Đại diện của Việt Nam cũng nêu rõ sự cần thiết phải hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia và các bên liên quan trong các hệ thống nông nghiệp để thúc đẩy nông nghiệp sáng tạo và thông minh với khí hậu, đóng góp vào an ninh lương thực toàn cầu, phục vụ lợi ích của cả người sản xuất và tiêu dùng cũng như các nước xuất khẩu và nhập khẩu lương thực, thực phẩm. Trong khi đó, các bên vẫn cần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, đa dạng sinh học và giảm lượng khí thải các bon.

Việt Nam đang hợp tác với Diễn đàn Kinh tế Thế giới để thiết kế và xây dựng Trung tâm đổi mới, sáng tạo về lương thực, thực phẩm cho khu vực Đông Nam Á. Ông Tuấn kêu gọi sự hợp tác và hỗ trợ từ tất cả các đối tác quốc tế, khu vực công và tư nhân, các tổ chức phi chính phủ, tổ chức khoa học công nghệ, định chế tài chính.