Khó khăn bủa vây từ nhiều hướng, lối thoát nào cho doanh nghiệp nhà thầu?

Khó khăn bủa vây từ nhiều hướng

Cho đến thời điểm hiện tại, có thể khẳng định năm 2021 là một năm quá nhiều khó khăn với các doanh nghiệp nước nhà. Dịch Covid-19 tái bùng phát với diễn biến phức tạp cùng các đợt giãn cách xã hội kéo dài khiến không ít doanh nghiệp ở mọi lĩnh vực rơi vào trạng thái lao đao “tiến không được, dừng không xong”. Doanh nghiệp nhà thầu ngành xây dựng là một trong số đó.

Hơn hết, không chỉ chịu ảnh hưởng chung từ dịch bệnh, các nhà thầu Việt Nam từ đầu năm đến nay còn rơi vào cơn bão giá của VLXD tăng cao.

Vốn đã khó ký hợp đồng mùa dịch, nay lại phải hoãn triển khai công trình do giãn cách xã hội cùng với chi phí đội lên cao do các khoản chi phòng chống dịch và giá thép tăng mạnh đã đẩy nhiều nhà thầu đến bên bờ vực.

Chia sẻ với Reatimes, đến nay đã có hơn 5 doanh nghiệp nhà thầu lớn nhỏ bày tỏ những khó khăn bủa vây từ nhiều phía. Các doanh nghiệp có thể xuất phát điểm khác nhau, doanh thu khác nhau, quy mô khác nhau nhưng nhìn chung đều đang ảnh hưởng nặng nề từ vòng xoáy Covid-19 và giá VLXD tăng “phi mã”.

Cụ thể, tình hình giá nguyên vật liệu hiện nay có giảm so với đỉnh điểm đầu tháng 5/2021, trong đó giá thép giảm 6% một phần là nhu cầu vật tư giảm do nhiều dự án phải tạm ngưng theo Chỉ thị 16 của Nhà nước. Tuy nhiên, giá thép vẫn còn cao so với cuối năm 2020 là 34%. Giá nguyên vật liệu đẩy lên cao chắc chắn ảnh hưởng đối với các hợp đồng xây dựng đã ký kết ở thời điểm trước cuối năm ngoái, ngân sách dự toán bị vượt và làm không còn lợi nhuận. 

Bên cạnh đó, tình hình dịch bệnh kéo dài trong nhiều tháng qua cũng ảnh hưởng lớn tới hoạt động xây lắp, cả khi ổn định dịch các nhà thầu cũng cần thời gian để bắt nhịp tiến độ. Chưa kể chi phí tăng cao do thực hiện các biện pháp phòng chống dịch, lãi vay ngân hàng không hề giảm cùng với việc mất nguồn nhân công do không đáp ứng được nhu cầu công việc đều đặn,…

Rõ ràng chỉ với hai yếu tố gồm dịch bệnh và giá thép tăng nhưng đã tác động hầu hết mọi mặt từ tài chính, nhân lực đến tiến độ hoạt động của các nhà thầu xây dựng. Một lúc phải gánh chịu nhiều áp lực, các doanh nghiệp nhà thầu “thoi thóp” đồng loạt kêu cứu là điều dễ hiểu.

Chia sẻ với PV, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội các Nhà thầu Việt Nam (VACC) cho biết, đây là lần đầu tiên từ trước tới nay nhận được đồng loạt đơn “kêu cứu” của các doanh nghiệp. Nói để thấy, những khó khăn mà các doanh nghiệp nhà thầu ngành xây dựng hiện nay đang gặp phải khổ sở đến mức nào. “Chẳng ai muốn kêu than mình khổ trong khi mình sướng, chỉ đến khi quá khổ người ta mới phải nói ra để cầu cứu”, ông Hiệp bày tỏ.

Lối thoát nào cho doanh nghiệp nhà thầu?

Trước quá nhiều áp lực bủa vây, đã đến lúc các doanh nghiệp nhà thầu không thể nằm yên chờ “chết”. Vì vậy, thay vì đợi người khác đến cứu, đồng loạt các nhà thầu xây dựng đã đệ đơn lên VACC nhằm kiến nghị Chính phủ tìm các giải pháp tháo gỡ.

Chia sẻ với báo chí, Công ty TNHH Tập đoàn Xây dựng Delta kiến nghị với các cơ quan Nhà nước chia sẻ và hỗ trợ doanh nghiệp như gia hạn thời gian trả nợ/cơ cấu nợ ngân hàng, giảm lãi suất ngân hàng, giảm thuế suất thu nhập doanh nghiệp, gia hạn và giảm tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội trong năm.

Tương tự Delta, Eurowindow, Vinaconex cũng đề xuất miễn giảm, giãn thời nộp thuế như giảm 30% thuế thu nhập doanh nghiệp (từ tháng 4/2021), giảm thuế VAT xuống còn 5%, giãn thời gian nộp VAT từ quý II sang năm tới. Tổng công ty cũng mong muốn Chính phủ hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn với lãi suất ưu đãi để trả lương người lao động.

Ngoài ra, Vinaconex còn bày tỏ mong muốn Chính phủ, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính có cơ chế điều chỉnh giá, thanh toán, thanh lý hợp đồng xây dựng trong bối cảnh hiện nay như bổ sung các chi phí dừng chờ, phòng chống dịch, hỗ trợ ăn ở vào chi phí xây dựng công trình.

Hay Công ty cổ phần Xây dựng Phục Hưng Holdings cũng bổ sung kiến nghị về việc tạm dừng thi công ngoài những vấn đề nêu trên. Cụ thể, doanh nghiệp kiến nghị cho phép duy trì thi công với các dự án đang thi công phần ngầm để tránh nguy hiểm cho các công trình lân cận. Đối với các dự án đang thi công phần kết cấu, công ty đề xuất cho phép hoàn thiện một số phần dở dang để tránh thiệt hại cho nhà thầu. 

Mới đây, chia sẻ với Reatimes, đại diện một doanh nghiệp nhà thầu lớn tại Hà Nội cũng bày tỏ mong muốn: “Chúng tôi kiến nghị Nhà nước xem xét và cần có chính sách điều tiết về thị trường cung ứng VLXD, đặc biệt là mặt hàng thép trong nước với giá phù hợp, bình ổn, đảm bảo nhu cầu cung cấp ngay khi dịch bệnh được kiểm soát và kinh tế xã hội hoạt động trở lại bình thường”.

Bên cạnh những giải pháp tình thế để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn do tác động của dịch bệnh và giá VLXD tăng, nhiều doanh nghiệp xây dựng, nhà thầu cũng đề xuất giải pháp lâu dài nhằm khắc phục những khó khăn nội tại, hướng tới sự phát triển bền vững hơn. 

Đại diện Công ty cổ phần FECON – một doanh nghiệp hàng đầu về thi công xây dựng và đầu tư hạ tầng cho biết, bên cạnh các khó khăn khách quan đến từ giá vật liệu và ảnh hưởng của dịch bệnh, nhiều cơ chế, chính sách mới cũng đang tạo điểm nghẽn, gây khó khăn cho các doanh nghiệp. 

Đơn cử như, các quy định trong Luật (PPP) có hiệu lực từ tháng 1/2021 và Nghị định số: 35/2021/NĐ-CP về “Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư” chưa thực sự thông thoáng, đủ sức hấp dẫn để huy động được nguồn lực lớn từ các tổ chức tài chính quốc tế và các nhà đầu tư nước ngoài tham gia đầu tư. 

Đại diện FECON phân tích, cơ chế chia sẻ rủi ro không hấp dẫn các nhà đầu tư tham gia vào lĩnh vực BOT đường cao tốc vì không có bảo lãnh doanh thu tối thiếu mà chỉ chia sẻ 50% khi doanh thu giảm dưới 75% so với phương án tài chính và kèm theo nhiều quy định ràng buộc phức tạp; Chưa có cam kết về biến động tỷ giá và chỉ đảm bảo chuyển đổi ngoại tệ ở mức 30% doanh thu dự án. Do đó sẽ gây khó khăn trong trường hợp nhà đầu tư nước ngoài huy động vốn vay từ các tổ chức tài chính quốc tế, ngân hàng nước ngoài bằng ngoại tệ. 

Trước thực trạng này, lãnh đạo doanh nghiệp FECON kiến nghị Chính phủ ban hành cơ chế chia sẻ rủi ro khả thi, đảm bảo cho nhà đầu tư tư nhân và Nhà nước cùng nhận được hiệu quả đầu tư hoặc rủi ro tương ứng tỷ lệ tham gia. Bên cạnh đó, Chính phủ cần có các cơ chế đảm bảo các yếu tố liên quan đến chủ quyền để hạn chế rủi ro cho dự án đầu tư, như các vấn đề sở hữu đất đai, sở hữu sử dụng mặt biển, các dự án hạ tầng dùng chung… 

Đối với các dự án đường bộ cao tốc, cần hình thành gói tín dụng ưu đãi phù hợp để cung cấp vốn tín dụng cho các dự án đường bộ cao tốc trong bối cảnh các ngân hàng thương mại đang hạn chế cho vay đối với các dự án BOT, hoặc phát hành trái phiếu công trình có bảo lãnh của Chính phủ để huy động vốn cho dự án. Lựa chọn nhà đầu tư để thực hiện một số dự án quan trọng, có yêu cầu đẩy nhanh tiến độ; trên cơ sở áp dụng hình thức chỉ định nhà đầu tư để lựa chọn được các nhà đầu tư có tiềm lực tài chính, kinh nghiệm, uy tín, năng lực, bảo đảm công khai, minh bạch, tiết kiệm, hiệu quả.