Lượng chất thải nhựa phát sinh tại Việt Nam lên tới 2,9 triệu tấn/năm

Chiều 12/4, giáo sư tiến sĩ Nguyễn Tài Tuệ – Đại học Quốc gia Hà Nội đã chia sẻ “Báo cáo hiện trạng chất thải nhựa năm 2022,” trong đó nhấn mạnh tổng khối lượng chất thải nhựa phát sinh ghi nhận được lên tới 2,9 triệu tấn/năm.

Theo báo cáo, khối lượng chất thải nhựa phát sinh ở đô thị là 1,6 triệu tấn; số còn lại 1,3 triệu tấn ở nông thôn. Tổng lượng rác thải nhựa được thu gom là 2,4 triệu tấn, bao gồm: 1,55 triệu tấn ở đô thị và 0,85 triệu tấn ở nông thôn.

Tuy nhiên, báo cáo cũng lưu ý trong số 2,4 triệu tấn chất thải nhựa được thu gom, chỉ có 0,9 triệu tấn rác thải nhựa được phân loại cho tái chế và 0,77 triệu tấn rác được tái chế. Tổng thất thoát chất thải nhựa vào môi trường là 0,42 triệu tấn, thất thoát ra môi trường nước khoảng 0,07 triệu tấn.

Báo cáo nêu ra một số khó khăn, thách thức liên quan đến các quy định về chính sách như: Quy định về EPR (trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất), trong đó thuế đối với các sản phẩm nhựa còn thấp, chưa thực hiện đồng bộ; chưa có nguồn lực chuyên trách về quản lý chất thải nhựa ở các địa phương.

Từ đó, báo cáo đề ra các giải pháp như hoàn thiện cơ chế, chính sách để thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn và trung hòa nhựa; nâng cao nhận thức và trách nhiệm cộng đồng; phát triển, chuyển giao các giải pháp khoa học công nghệ để nâng cao khả năng tái chế, tái sử dụng và giảm phát thải chất thải nhựa…

Một số giải pháp cần ưu tiên thực hiện gồm: Giảm sử dụng túi nylon và sản phẩm nhựa dùng một lần; thu gom, phân loại và tái chế chất thải nhựa; tuyên truyền, chuyển đổi nhận thức sử dụng các sản phẩm nhựa; điều tra thành phần chất thải nhựa trong chất thải rắn sinh hoạt tại các địa phương.

Tại Hội nghị thường niên Nhóm công tác Chương trình đối tác hành động quốc gia về nhựa (NPAP) diễn ra chiều 12/4, ông Lê Ngọc Tuấn – Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Tài nguyên và Môi trường) nhấn mạnh ô nhiễm nhựa đã trở thành một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng trên phạm vi toàn cầu cũng như ở Việt Nam.

Theo ông Tuấn, thực trạng trên đặt ra yêu cầu cấp bách đối với các quốc gia và Việt Nam, là cần phải tìm kiếm các giải pháp toàn diện và tổng thể để giải quyết thách thức, hướng tới mục tiêu vì một tương lai bền vững.

Trong đó, kinh tế tuần hoàn được coi là một trong những giải pháp để giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa, góp phần bảo tồn tài nguyên tự nhiên được khai thác, sử dụng phục vụ quá trình sản xuất sản phẩm nhựa.

Ông Tuấn cũng lưu ý để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn nhựa cần có sự đồng thuận và tham gia của tất cả các bên liên quan bao gồm nhà cung cấp vật liệu nhựa, nhà sản xuất bao bì, doanh nghiệp xử lý, tái chế chất thải nhựa và cộng đồng.

Ngoài ra, hạ tầng kỹ thuật cũng cần phát triển, công nghệ và thiết kế sản phẩm phù hợp phục vụ cho hệ sinh thái thu gom, tái chế sản phẩm nhựa nhằm tạo cơ sở cho các doanh nghiệp, khối tư nhân sẵn sàng đầu tư với tầm nhìn dài hạn.

Ông Ashraf El-Arini, chuyên gia từ Ngân hàng Thế giới, cho hay hiện nay, hai nguồn kinh phí chính cho quản lý chất thải rắn sinh hoạt ở Việt Nam là từ ngân sách nhà nước và từ phí vệ sinh môi trường. Tuy nhiên, phần lớn kinh phí được chi từ ngân sách nhà nước. Như năm 2020 khoảng 10.897 tỷ đồng.

Theo ông Ashraf El-Arini, nếu kinh phí dành cho quản lý chất thải rắn sinh hoạt tiếp tục đến chủ yếu từ ngân sách nhà nước, gánh nặng tài chính của chính quyền có thể sẽ tăng đáng kể trong tương lai.

Vì thế, ông Ashraf El-Arini khuyến nghị Việt Nam cần có sự điều chỉnh theo hướng sử dụng phí vệ sinh môi trường để trang trải chi phí vân hành.

Còn nguồn vốn từ ngân sách nhà nước cùng nguồn bổ sung từ các tổ chức tài chính quốc tế có thể được sử dụng cho các khoản đầu tư trọng điểm, như để đóng cửa các bãi rác hay nâng cấp các bãi chôn lấp không hợp tiêu chuẩn.