Hướng dẫn tiêm vaccine COVID-19 cho người bệnh phổi mạn tính và cách chăm sóc tại gia đình

Bác sĩ Bệnh viện TW Quân đội 108 mới đây đã giải đáp những thắc mắc về việc tiêm vaccine Covid-19 cho người mắc bệnh phổi mạn tính (COPD) và cách chăm sóc tại gia đình.

Theo PGS.TS.Nguyễn Đình Tiến – Chủ nhiệm bộ môn, Chủ nhiệm khoa Nội hô hấp, Bệnh viện TW Quân đội 108, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) thường xuất hiện ở nhóm người cao tuổi, khả năng miễn dịch suy giảm và tắc nghẽn đường thở sẽ làm cho SARS-CoV-2 dễ dàng xâm nhập gây tổn thương và bội nhiễm các vi khuẩn khác, tăng nguy cơ tử vong trên những đối tượng này.

Do vậy, bệnh nhân COPD mắc COVID-19 dễ bị khó thở nặng, tiến triển nhanh hơn và nguy cơ tiến triển nặng với tỷ lệ cao hơn. Vì thế, đối với bệnh nhân mắc COPD càng phải thực hiện chiến lược “5K+vaccine” một cách nghiêm túc nhất.

Các bệnh nhân COPD cần lưu ý khi tiêm vaccine phải được tiêm tại bệnh viện nơi có đủ khả năng cấp cứu và trước khi tiêm phòng bệnh nhân phải ở giai đoạn ổn định (ngoài đợt cấp), được duy trì điều trị kiểm soát tốt triệu chứng của COPD. 

Các Bác sĩ khuyên người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) nên sớm tiêm vaccine COVID-19

Trong vòng từ 10 – 14 ngày trước khi tiêm bệnh nhân không dùng corticosteroid toàn thân. Khi khám sàng lọc trước tiêm, ngoài hỏi tiền sử dị ứng, đo mạch, nhiệt độ, huyết áp thì với bệnh nhân COPD cần khám hô hấp: Khi nhịp thở dưới 25 lần/phút, SpO2>94% thì bệnh nhân sẽ có chỉ định tiêm.

Sau tiêm bệnh nhân được theo dõi tại bệnh viện ít nhất 30 phút và khi về nhà chú ý vẫn dùng các thuốc kiểm soát COPD theo hướng dẫn tại nhà. Khuyến cáo các cơ sở điều trị cấp thuốc dài hạn hơn cho bệnh nhân để bệnh nhân dùng hàng ngày tại nhà. Cùng với đó, bệnh nhân cần theo dõi tình trạng khó thở cũng như dị ứng sau tiêm vaccine. 

Sau tiêm vaccine khoảng 6 đến 12 giờ, rất nhiều người có phản ứng sốt nhẹ, khi đó cần phải uống đủ nước. Bù điện giải bằng uống oresol, nước hoa quả, có thể bổ sung vitamin C 500mg ngày 1 đến 2 viên. Nếu sốt trên 38.5 độ C cần dùng thuốc hạ sốt bằng paracetamol 500mg theo hướng dẫn về cân nặng, liều lượng và thời gian sử dụng.

Nếu sốt kéo dài quá một ngày, kèm theo ho khạc đờm nhày mủ tăng, khó thở tăng lên, thở rít, nổi ban dát sẩn ngoài da… cần báo ngay cho bác sĩ.

Đặc biệt, người bệnh COPD đã tiêm vaccine cần đặc biệt lưu ý tránh dùng thuốc nhóm corticosteroide đường toàn thân (dùng đường uống và đường tiêm) để điều trị COPD. Vì nếu sử dụng sẽ làm giảm thiểu tương tác thuốc với vaccine cũng như làm giảm hiệu lực bảo vệ của vaccine.

Bệnh nhân phải hạn chế tối đa tiếp xúc với người khác nhằm tránh lây nhiễm COVID-19, kể cả sau khi tiêm vaccine COVID-19. Việc tư vấn bác sĩ chuyên khoa hô hấp cũng nên tư vấn qua điện thoại, hạn chế tối đa đến thăm khám tư vấn tại bệnh viện trong thời điểm dịch diễn biến phức tạp.

Trong khi dùng thuốc tại nhà nên thay thế thuốc dạng khí dung bằng các hộp thuốc dạng hộp xịt định liều hoặc dạng dạng bột khô nhằm giảm nguy cơ phát tán virus qua giọt bắn nhỏ.

Ngoài vấn đề dùng thuốc, bệnh nhân COPD cần chú trọng chế độ dinh dưỡng và tập phục hồi chức năng hô hấp tại nhà theo hướng dẫn một cách đều đặn nhằm tăng sức đề kháng của cơ thể và giảm khó thở.

Để giảm thiểu tương tác thuốc với vaccine cũng như làm giảm hiệu lực bảo vệ của vaccine thì bệnh nhân mắc bệnh lý phổi tắc nghẽn mạn tính sau khi tiêm còn cần lưu ý tránh dùng thuốc nhóm corticosteroide đường toàn thân (dùng đường uống và đường tiêm) để điều trị bệnh. 

Trước đó, ngày 15/7/2021 Bộ Y tế đã ban hành hướng dẫn khám sàng lọc trước tiêm chủng vaccine phòng COVID-19, áp dụng trên toàn quốc: Người có bệnh mạn tính đang tiến triển; người đang bị suy giảm khả năng đáp ứng miễn dịch nặng, ung thư giai đoạn cuối, đã cắt lách, đang dùng thuốc ức chế miễn dịch, corticoid liều cao (tương đương hoặc hơn 2mg prednisolon/kg/ngày trong ít nhất 7 ngày); người mắc bệnh cấp tính… thì thuộc nhóm trì hoãn tiêm chủng. Đối với người trên 65 tuổi, người có tiền sử bệnh nền, bệnh mạn tính được điều trị ổn định; người có tiền sử rối loạn đông máu/cầm máu hoặc đang dùng thuốc chống đông thì phải chuyển tiêm chủng và theo dõi tại bệnh viện.

Bài tuyên truyền thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ