Chú trọng phát hiện án oan sai, đẩy nhanh bồi thường thiệt hại

Theo Viện trưởng Lê Minh Trí, ngành Kiểm sát trong nhiều nhiệm kỳ qua đã xác định chống oan sai, chống lọt tội phạm là một chủ trương xuyên suốt của ngành.

Chính vì thế, Ban Cán sự đảng và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao yêu cầu toàn ngành phải quán triệt nghiêm túc lời dạy của Bác Hồ đối với kiểm sát viên là phải công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn. Trong đó, công minh, chính trực chính là phẩm chất nghề nghiệp mà người kiểm sát viên phải có. Thứ hai là thận trọng, khiêm tốn là phương pháp công tác, phải thận trọng, phải khách quan để đảm bảo không oan, không lọt và khiêm tốn là cũng để đảm bảo sức thuyết phục trong thực hiện nhiệm vụ.

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí đã trả lời về việc chống oan sai, chống bỏ lọt tội phạm. Ảnh: Quốc hội

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã có chỉ thị chuyên đề chuyên về chống án oan sai, chống lọt tội, trong đó có đưa ra nhiều giải pháp cụ thể. Trong công tác chuyên môn nghiệp vụ, các kiểm sát viên phải thực hiện đầy đủ quy trình, thủ tục và biện pháp trong Bộ luật Tố tụng hình sự quy định, gắn chặt công tố với điều tra ngay từ đầu, nhất là trong thực hiện 7 biện pháp điều tra cơ bản như bắt, khám xét, khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, hỏi cung, đối chất và nhận dạng.

Đồng thời, Viện trưởng cũng chỉ đạo tập trung làm tốt khâu thụ lý tin báo, tố giác tội phạm để hạn chế oan sai, lọt tội phạm ngay từ đầu; yêu cầu kiểm sát viên phải xác minh, điều tra và thu thập chứng cứ theo hai hướng buộc tội và gỡ tội, yêu cầu nắm chắc và áp dụng những nội dung nguyên tắc suy đoán vô tội, đảm bảo quyền bào chữa của người bị buộc tội, trọng chứng hơn trọng cung, án tại hồ sơ và không được suy diễn, chuyển hóa chứng cứ kịp thời, chặt chẽ và chứng cứ đến đâu xử lý đến đó.

“Đi đôi với yêu cầu tiến công tội phạm trong thực hiện nhiệm vụ phải đảm bảo nguyên tắc suy đoán vô tội, chú ý không hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế và đảm bảo đúng pháp luật. Những vấn đề mới và phức tạp, phải tìm hiểu sâu trong lĩnh vực chuyên môn, lắng nghe giải trình và yêu cầu kiểm sát viên phải đảm bảo khách quan, toàn diện trong xem xét, đánh giá chứng cứ. Trong xác định tội danh và khung hình phạt phải đảm bảo vừa xử lý nghiêm, vừa khoan hồng, nhân văn, thuyết phục”, ông Lê Minh Trí cho biết.

Toàn cảnh phiên chất vấn. Ảnh: Quốc hội

Bên cạnh đó, Viện trưởng Lê Minh Trí cho biết, một giải pháp nữa rất quan trọng là công tác cán bộ. Trước hết, ông yêu cầu Viện trưởng Viện kiểm sát các cấp chịu trách nhiệm nếu để xảy ra trường hợp tòa án tuyên bị cáo không phạm tội hoặc hủy án để điều tra lại, sau đó phải đình chỉ bị can do không phạm tội thì kiểm điểm, xem xét trách nhiệm của cá nhân, tập thể, lãnh đạo đơn vị và xem xét cả trách nhiệm của Viện kiểm sát cấp trên nếu có hướng dẫn, chỉ đạo vụ việc, vụ án đó.

Trường hợp để oan sai trong quá trình tố tụng, đã có quy định trong ngành, hình thức xử lý là từ khiển trách cho tới buộc thôi việc khi kiểm điểm rõ trách nhiệm tùy theo mức độ dẫn đến oan sai, bỏ lọt đó. Nếu trường hợp nghiêm trọng thì xử lý theo quy định của pháp luật và thực hiện trách nhiệm bồi thường nhà nước.

Bên cạnh đó, tăng cường thanh tra nghiệp vụ để phát hiện oan sai và bỏ lọt tội phạm, để ngăn chặn kịp thời, tăng cường kỷ luật, kỷ cương, gắn công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng với công tác xây dựng ngành và xác định rõ vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác Đảng cũng như trong chuyên môn nghiệp vụ, nhất là đối với yêu cầu chống oan sai, chống lọt tội phạm.

Kết quả chống oan sai, chống lọt tội phạm những năm qua của ngành kiểm sát được kiểm soát kéo giảm, còn tỷ lệ rất nhỏ với rất nhiều nguyên nhân khác nhau. Về trách nhiệm chúng tôi vẫn băn khoăn, trăn trở, nhưng thực tế 1 năm trên 100.000 vụ án hình sự, anh em cố gắng rất nhiều, chủ yếu là để kiểm soát và có giảm; tới giờ này vẫn xuất hiện 1 tỷ lệ, một năm vài trường hợp xảy ra như báo cáo Quốc hội định kỳ.

Cũng theo Viện trưởng Lê Minh Trí, số việc đình chỉ không cấu thành tội phạm từ 8 năm nay tiếp tục giảm, có năm thì có 2 con số, tức là hơn 10 trường hợp, có năm chỉ có 1 con số…

Kết luận nội dung chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chú trọng phát hiện án oan, sai để xem xét việc kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Đồng thời, đẩy nhanh việc bồi thường cho người bị thiệt hại theo quy định của Luật Trách nhiệm bồi thường nhà nước và xử lý nghiêm trách nhiệm của người làm oan theo quy định của pháp luật.