Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi): “Lọt” đấu thầu, nhiều dự án sử dụng đất chơi vơi

Theo dõi MTĐT trên

Việc giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án đầu tư có sử dụng đất đã được nêu rõ tại Nghị quyết 18-NQ/TW. Tuy nhiên, Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đang đưa ra lấy ý kiến vẫn duy trì một số tiêu chí được nhận định là sẽ thu hẹp đáng kể các trường hợp áp dụng đấu thầu, dẫn đến khả năng rất nhiều khu đất sẽ không biết giao qua cơ chế nào để bảo đảm minh bạch, cạnh tranh.

Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) được đưa ra lấy ý kiến nhân dân từ 3/1 – 15/3/2023 quy định về tiêu chí đối với trường hợp đấu thầu DASDĐ tại Khoản 2 Điều 127. Trong đó, theo một chuyên gia đấu thầu, chỉ với tiêu chí “dự án đô thị, nhà ở thương mại có quy mô từ 50 ha trở lên tại khu vực nông thôn hoặc 20 ha trở lên tại khu vực đô thị” đã loại bỏ rất nhiều trường hợp đang tổ chức đấu thầu theo quy định về pháp luật đấu thầu hiện hành.

Cụ thể là loại hàng loạt dự án có quy mô dưới mức quy định và sẽ không đấu thầu đối với công trình thương mại dịch vụ, công trình đa năng. Việc xác định tiêu chí về quy mô sử dụng đất để tổ chức đấu thầu như Dự thảo Luật cũng dẫn đến khoảng trống pháp lý đối với các dự án khu đô thị, nhà ở thương mại có quy mô dưới 50 ha tại khu vực nông thôn hoặc dưới 20 ha tại khu vực đô thị mà không đủ điều kiện tổ chức đấu giá do chưa giải phóng mặt bằng.

Nhìn lại, Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã nhiều lần chỉnh sửa quy định về các trường hợp, điều kiện quỹ đất đưa ra đấu thầu DASDĐ để lựa chọn nhà đầu tư, trong đó có tiêu chí về quy mô dự án. Bản Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) tháng 7/2022 quy định điều kiện khu đất đưa ra đấu thầu phải có diện tích từ 100 ha trở lên cùng những tiêu chí sàng lọc khác vấp phải nhiều ý kiến cho rằng, sẽ làm “thui chột” đấu thầu – một cơ chế giao đất cạnh tranh, thị trường.

Bản Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đưa ra lấy ý kiến tại Kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XV chỉnh sửa quy định một trong những tiêu chí đấu thầu là “dự án đô thị, nhà ở thương mại có quy mô từ 50 ha trở lên tại khu vực nông thôn và 20 ha trở lên tại khu vực đô thị”. Ủy ban Kinh tế của Quốc hội – Cơ quan thẩm tra Dự thảo Luật đã đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc quy định về tiêu chí nêu trên, làm rõ dự án đô thị, nhà ở thương mại quy mô dưới 50 ha tại nông thôn, dưới 20 ha tại đô thị, sử dụng đất chưa giải phóng mặt bằng, không được 100% người bị thu hồi đất đồng ý với phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thì giao đất, cho thuê đất theo hình thức nào.

Theo quan sát của phóng viên từ thực tiễn các dự án đầu tư có sử dụng đất được các địa phương đưa ra đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư trong nhiều năm qua, hầu hết quỹ đất không đạt đến quy mô này. Tại một hội thảo, Luật sư Nguyễn Đức Mạnh, Phó Giám đốc Công ty Luật TNHH Bizlink cho rằng, cần làm rõ về mục đích, cơ sở để xác định tiêu chí này. Nếu giữ tiêu chí này thì cơ chế đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư DASDĐ có thể bị lách bằng cách chia nhỏ thành nhiều dự án. Cho rằng không có căn cứ khoa học và thực tiễn để quy định chỉ đấu thầu dự án có quy mô diện tích từ 20 hay 50 ha trở lên, nhiều chuyên gia, địa phương đề nghị bỏ quy định về quy mô diện tích và giao cho UBND cấp tỉnh quyết định đấu thầu DASDĐ.

Nhiều địa phương cũng chia sẻ, nguồn vốn dành cho giải phóng mặt bằng có hạn, địa phương không thể bố trí để thực hiện với các khu đất diện tích lớn, trung bình khoảng 2,5 – 5 tỷ đồng/ha, để đưa ra đấu giá. Nếu đấu thầu, nhà đầu tư sẽ ứng trước kinh phí giải phóng mặt bằng, giảm rất nhiều gánh nặng cho địa phương. Vì thế, nên bao quát trường hợp khu đất đưa ra đấu thầu DASDĐ. Điều này vừa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, nhu cầu phát triển của địa phương trong điều kiện nguồn lực eo hẹp; vừa thực hiện đúng tinh thần của Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 là “thực hiện việc giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu DASDĐ”.

Song song với Luật Đất đai (sửa đổi), Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) đã trình xin ý kiến Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4. Nhiều ý kiến cũng đề nghị rà soát thêm các quy định về đấu thầu DASDĐ tại Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) để bảo đảm thực hiện theo đúng nguyên tắc: Luật Đất đai chỉ quy định về trường hợp, điều kiện xác định khu đất tổ chức đấu thầu, không quy định về tiêu chí đối với trường hợp đấu thầu.