Hiểm hoạ khôn lường từ thuốc lá điện tử

Theo dõi MTĐT trên

Sau nhiều năm chiến đấu với tai họa của đầu lọc thuốc lá, Báo cáo Rác quốc gia (National Rubbish Report) mới nhất của Clean Up Australia cho thấy đầu lọc thuốc lá không còn là số 1 trong danh sách những vật dụng thường được vứt bừa bãi nhất. Thay vào đó, nhựa mềm đã trở thành kẻ thù số 1 của môi trường. Nhưng tốc độ tăng trưởng của vape cho thấy một trận chiến thậm chí còn khó khăn hơn đang ở phía trước.

Tổ chức Clean Up Australia cho biết thuốc lá điện tử “dường như còn gây hại cho môi trường hơn cả tàn thuốc lá” vì chúng “gây ra mối đe dọa gấp 3 đối với môi trường: rác thải nhựa, rác thải điện tử và rác thải nguy hại”. Vape là thiết bị điện tử giải phóng khí dung mà người dùng hít vào. Hơi có thể chứa nicotin (không phải lúc nào cũng vậy), hương liệu và nhiều chất khác. Kể từ khi được phát minh vào năm 2003, vape được bán trên thị trường như lựa chọn thay thế lành mạnh hơn cho thuốc lá điếu và là bước đệm khả thi để bỏ thuốc lá. Tuy nhiên, có rủi ro sức khỏe và hậu quả môi trường.

Những con số đáng báo động

Trên toàn cầu, thị trường vape dự kiến sẽ đạt 38,5 tỷ USD vào năm 2026. Khảo sát Hộ gia đình về Chiến lược Thuốc Quốc gia cho thấy có ít người Australia hút thuốc lá hàng ngày hơn, trong khi việc sử dụng thuốc lá điện tử ngày càng tăng. Từ kết quả khảo sát, Hiệp hội Giảm tác hại của Thuốc lá Australia Australian (Tobacco Harm Reduction Association) tính toán có 520.000 người hút thuốc lá điện tử trong năm 2019 (2,5% dân số từ 14 tuổi trở lên).

Tỷ lệ hút thuốc lá điện tử của Australia đang bắt kịp với tỷ lệ ở các nước phương Tây khác, bất chấp những nỗ lực từ cơ quan y tế và cơ quan chuyên môn nhằm ngăn cản việc hút thuốc lá điện tử. Doanh số bán sản phẩm quốc gia tăng từ 28,3 triệu USD năm 2015 lên 98,1 triệu USD vào năm 2020. Số lượng người dùng ngày càng tăng tương ứng với một đống rác trong môi trường của chúng ta.

Người ta ước tính 2 vape dùng một lần bị vứt bỏ mỗi giây ở Anh, theo một cuộc điều tra chung của một số hãng truyền thông Anh. Hàng triệu vape dùng một lần có thể được tái chế đang kết thúc ở bãi rác trên khắp thế giới. Tuy nhiên, chúng có chứa lithium, một kim loại có nhu cầu cao. Khoảng1.200 pin xe điện có thể được tạo ra từ lithium trong vape bị loại bỏ trong một năm. Trong khi một số ủng hộ việc cấm sản phẩm này, những người khác lại kêu gọi tái chế tốt hơn – hoặc chấm dứt sử dụng vape dùng một lần để chuyển sang sản phẩm có thể tái sử dụng. Đó là bởi vì việc tái chế một sản phẩm phức tạp như vậy làm cho thiết bị có thể tái sử dụng thay vì dùng một lần được ưa chuộng hơn.

Scott Butler, giám đốc điều hành của công ty tái chế điện có trụ sở tại Anh, Material Focus, báo cáo với Cục Báo chí Điều tra (The Bureau of Investigative Journalism) rằng khi vape được đưa đến bãi rác, chúng sẽ thải nhựa, chất độc, muối nicotin, kim loại nặng, chì, thủy ngân và pin lithium-ion dễ cháy một cách hiệu quả vào môi trường. Trong trường hợp không tái chế, vape có nguy cơ nghiêm trọng. Các tác động có thể bao gồm rò rỉ hoặc vận chuyển khí dung những chất độc hại từ chất lỏng điện tử, hỏa hoạn do pin lithium-ion gây ra, rò rỉ chất điện phân ăn mòn từ pin và rò rỉ kim loại nặng từ pin.

Gây nên thảm họa môi trường

Ở hầu hết các nơi trên thế giới, vape được phân loại là rác thải điện và thiết bị điện tử. Gần đây, ngành công nghiệp vape đã thực hiện nhiều bước giúp tái chế thiết bị thải của chính họ. Ví dụ, Gaiaca và Terracycle đã tháo dỡ, làm sạch và biến thiết bị vape thành nguyên liệu thô sử dụng trong các sản phẩm mới ở New Zealand và Canada. Ngành công nghiệp vape của Mỹ cũng đưa ra một số kế hoạch tái chế như DotMod, Shanlaan, Dovpo và Vinn. Chương trình tái sử dụng pin là một ví dụ về công việc được thực hiện bởi Innokin.

Một số nhà thuốc cộng đồng của Australia được trang bị những thùng chứa Thuốc Không mong muốn Trả lại (RUM). Hiện tại, các sản phẩm thuốc lá điện tử chứa nicotin chỉ được bán theo toa tại Australia, vì vậy thùng RUM có thể được sử dụng như một kênh tiêu hủy an toàn. Ví dụ, Queensland cho phép các sản phẩm thuốc lá điện tử chứa nicotin được đưa đến hiệu thuốc cộng đồng hoặc đơn vị y tế công cộng. Điều này bao gồm chính các thiết bị vape, không chỉ chất lỏng e-vape chưa sử dụng. Các thùng RUM được sử dụng để thu gom thiết bị, sau đó được các tổ chức tái chế mà hầu hết nhà sản xuất vape ký hợp đồng thu gom để phân loại và tháo rời.

Giải pháp bắt đầu từ việc nâng cao nhận thức

Trong trường hợp không được quản lý thích hợp, vape sử dụng một lần nguy hiểm hơn nhựa sử dụng một lần do chứa nhiều hóa chất. Nhiều người dùng vape không biết rằng vape dùng một lần có thể hoặc nên được tái chế. Trong nhiều trường hợp, người sử dụng được cung cấp thông tin cơ bản về việc xử lý vape và an toàn cá nhân liên quan đến các vật liệu nguy hiểm có trong thiết bị. Vì nhiều thiết bị vape được thiết kế để sử dụng một lần nên chúng không thể dễ dàng tháo rời. Điều quan trọng là phải cung cấp cho người dùng thông tin về dịch vụ nhận hàng công cộng và tư nhân có thể hỗ trợ bằng cách thu gom và phân loại rác thải vape thành các bộ phận riêng biệt.

Điều này liên quan đến việc tháo pin, rửa sạch bình chứa chất lỏng và những thành phần của nó, đồng thời tái chế từng vật liệu. Nhiều sáng kiến tái chế hơn được yêu cầu bởi các công ty hàng đầu trong ngành công nghiệp vape. Lý tưởng nhất là ưu tiên tái sử dụng vape hơn là tái chế chúng. Chất thải vape nên được coi là một nguồn tài nguyên, đối với lithium mà chúng chứa. Người dùng, nhà hoạch định chính sách và ngành phải hợp tác với nhau để tạo ra các kênh xử lý bền vững cho thuốc lá điện tử.

Vĩnh Hải (T/h)