HoREA kiến nghị đẩy mạnh xã hội hoá đầu tư để thực hiện chỉnh trang đô thị

(Xây dựng) – Hiệp hội Bất động sản Thành phố Hồ Chí Minh vừa có văn bản gửi Ban Kinh tế Trung ương, đề nghị đẩy mạnh xã hội hoá đầu tư để thực hiện cải tạo, chỉnh trang, tái phát triển đô thị.

Ảnh minh họa.

Theo văn bản của Hiệp hội Bất động sản Thành phố Hồ Chí Minh (HoREA), để thực hiện cải tạo, chỉnh trang, tái phát triển đô thị, bên cạnh nguồn lực từ ngân sách nhà nước, cần nguồn lực huy động từ xã hội, “xã hội hóa đầu tư” là rất lớn. Một trong những phương thức xã hội hoá đầu tư dự án cải tạo, chỉnh trang, tái phát triển đô thị là theo phương thức đối tác công – tư (PPP).

Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) đã quy định các loại hợp đồng để thực hiện dự án PPP bao gồm hợp đồng BOT, hợp đồng BTO, hợp đồng BOO, hợp đồng O&M, hợp đồng BTL, hợp đồng BLT, hợp đồng hỗn hợp. Tuy nhiên HoREA nhận thấy, Luật PPP có các “bất cập” cần được xem xét sửa đổi, bổ sung.

Cụ thể, tại Khoản 2 Điều 4 Luật PPP quy định tổng mức đầu tư tối thiểu của dự án PPP không thấp hơn 200 tỷ đồng (riêng dự án y tế, giáo dục thì không thấp hơn 100 tỷ đồng); trường hợp địa bàn khó khăn, đặc biệt khó khăn thì không thấp hơn 100 tỷ đồng.

Quy định này “hơi cứng” và không phù hợp với các tỉnh nhỏ có nhiều công trình có giá trị không lớn cần đầu tư theo phương thức PPP. Do vậy, Hiệp hội kiến nghị giao thẩm quyền cho Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định quy mô tổng mức đầu tư tối thiểu của dự án PPP phù hợp với đặc điểm tình hình của địa phương.

HoREA cũng kiến nghị chỉ “dừng triển khai dự án mới áp dụng loại hợp đồng BT” kể từ ngày 01/01/2021 trong một thời gian nhất định, không nên bãi bỏ hẳn phương thức đầu tư này.

HoREA nhận xét, Luật PPP quyết định “dừng triển khai dự án mới áp dụng loại hợp đồng BT” kể từ ngày 1/1/2021 là rất cần thiết. Do việc thực hiện các dự án BT trong thời gian trước đây có nhiều “lỗ hổng, bất cập”, làm thất thoát tài sản nhà nước, nhất là đất công, trụ sở làm việc và làm thất thu ngân sách Nhà nước.

Nhưng “phương thức đầu tư dự án theo hình thức BT không có lỗi, mà lỗi là do các quy định pháp luật và cơ chế chính sách chưa chặt chẽ, chưa thống nhất, chưa đồng bộ và những yếu kém trong khâu tổ chức thực hiện”, kiến nghị của HoREA nêu.

Hiệp hội đề nghị sửa đổi, bổ sung Khoản 5 Điều 101 Luật PPP theo hướng chỉ “dừng triển khai dự án mới áp dụng loại hợp đồng BT” đến khoảng năm 2023, để xây dựng, hoàn thiện các quy định pháp luật, nhằm để bịt kín các “lỗ hổng, bất cập” vì phương thức đầu tư dự án theo hình thức hợp đồng BT là rất cần thiết, để thực hiện chủ trương xã hội hoá đầu tư.

Cũng theo HoREA, dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng xây dựng – chuyển giao (BT) cũng là một phương thức để thực hiện chủ trương xã hội hoá đầu tư rất cần thiết và dự án BT không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật PPP. Bởi dự án PPP có yếu tố “Nhà nước tham gia vốn”, nhưng dự án BT không có yếu tố “Nhà nước tham gia vốn”.

Bên cạnh đó, trên thế giới, dự án BT được thực hiện chủ yếu theo phương thức nhà đầu tư thực hiện xong công trình BT thì được Nhà nước nhận sản phẩm, thanh toán bằng tiền theo hợp đồng BT, kiểu “mua sắm tài sản công”, dù công trình BT (như cầu, đường, kết cấu hạ tầng) thường có giá trị rất lớn, nhưng cũng là sản phẩm hàng hoá.

Nhưng dự án BT ở nước ta lại bị “biến tướng”, do trước đây Nhà nước cho phép thanh toán bằng quỹ đất, trụ sở làm việc, để nhà đầu tư thực hiện “dự án khác” đạt lợi nhuận rất lớn, thậm chí là “siêu lợi nhuận”. Điều này dẫn đến Nhà nước bị thất thoát tài sản công, thất thu ngân sách.

HoREA cho rằng, quỹ đất, trụ sở làm việc thuộc sở hữu Nhà nước đều là “đất sạch” hoàn toàn đủ điều kiện để đưa ra đấu giá. Nếu các quỹ đất sạch này đem đấu giá công khai thì Nhà nước thu được giá trị theo đúng giá thị trường, vừa có nguồn vốn ngân sách thanh toán cho nhà đầu tư dự án BT, vừa kiến tạo môi trường đầu tư minh bạch, vừa loại trừ cơ chế “xin-cho, sân sau, tham nhũng tiêu cực”.

Trên cơ sở kinh nghiệm đã thực hiện các dự án chỉnh trang kênh rạch trước đây, cần xây dựng hoàn thiện khung pháp luật, cơ chế chính sách, nhất là đầu tư theo phương thức đối tác công – tư (PPP) và thực hiện dự án theo hình thức hợp đồng BT, để huy động nhiều nguồn vốn đầu tư. Trong đó, có các nguồn vốn ODA của các định chế quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) và của một số nước, trên cơ sở xem xét kỹ các điều kiện sách cho vay vốn ODA có lợi nhất, HoREA đề xuất.