Khám phá hơn 500 lối đi bí mật dưới lòng ‘thành phố tơ lụa’ nổi tiếng một thời

Khi nhìn khu phố cổ của thành phố Lyon, Pháp, bên sông Saone, du khách sẽ thấy một vài con phố chạy song song với dòng sông nhưng không có nhiều con đường phụ nối chúng lại.

Hình ảnh vệ tinh khu phố cổ của Lyon. Ảnh: Google

Trên ảnh vệ tinh có thể thấy rằng đường nối kéo dài khoảng 200 mét, dễ dàng đi bộ trong chưa đến hai phút. Nhưng nếu là một nhà buôn lụa thế kỷ 15, mang theo những bó lụa quý nặng hàng trăm cân, thì quãng đường di chuyển cần càng ngắn càng tốt. Vì vậy, những người này bắt đầu đi tắt qua các ngôi nhà và sân riêng để đến con phố đối diện. Theo thời gian, những lối tắt này bắt đầu phát triển thành một mạng lưới lối đi nổi tiếng được gọi là “traboules”. Từ này xuất phát từ tiếng Latinh “trans ambular” có nghĩa là “vượt qua”.

Hệ thống traboules bí ẩn dưới lòng thành phố. Ảnh: Philippe Leroyer

Mặc dù, hệ thống hẻm này gắn liền với những nhà buôn bán tơ lụa, nhưng nguồn gốc của chúng có thể bắt nguồn từ thế kỷ thứ 4. Sau sự sụp đổ của Đế chế La Mã, các cống dẫn nước đến thành phố Lyon, lúc đó được gọi là Lugdunum, bắt đầu hư hỏng buộc cư dân phải di chuyển đến gần nguồn nước dọc theo bờ sông Saone.

Những chiếc xe điện đầu tiên được xây dựng vào khoảng thời gian này và nó cho phép người dân đi từ nhà của họ đến sông nhanh hơn. Sau đó, khi Lyon trở thành một trung tâm buôn bán tơ lụa lớn, những chiếc xe ngựa đã cho phép những người buôn bán tơ lụa, được gọi là canuts, dễ dàng chuyển hàng hóa của họ từ sông đến các chợ ở trung tâm thành phố. Những chiếc xe ngựa có mái che cũng có ưu điểm là bảo vệ hàng hóa quý giá khỏi mưa cho phép di chuyển ngay cả trong thời tiết khắc nghiệt.

Bên trong một con hẻm bí mật của Lyon. Ảnh: Damien Roué

Lyon có hơn 500 lối đi bí mật này, chủ yếu nằm ở các quận Vieux Lyon (hoặc Old Lyon), La Croix-Rousse (nơi các thương nhân buôn bán tơ lụa tọa lạc) và ở La Presqu’île. Hầu hết các traboules đều thuộc sở hữu tư nhân và do đó nó đóng cửa đối với du khách tò mò. Một số đã bị chặn và hiện đang được sử dụng làm khu vực lưu trữ.

Khách du lịch chỉ có thể khám phá khoảng 40 lối đi như vậy. Cách đây vài năm, chính quyền thành phố đã thỏa thuận với một số cư dân của những khu nhà có traboules. Thành phố đã đồng ý cung cấp kinh phí cho việc bảo trì, trùng tu, chống rỉ sét và làm sạch các đường ray. Đổi lại, cư dân phải giữ cho xe ngựa mở cửa cho công chúng từ sáng đến tối. Thật không may, một trong hai bên đã không giữ được thỏa thuận cuối cùng, vì vậy du khách vẫn rất khó khăn khi tiếp cận.

Khách du lịch chỉ có thể khám phá khoảng 40 trong tổng số hơn 500 traboules ở Lyon. Ảnh: Robert Clinton

“Traboule de la cour des Voraces” nằm ở khu phố Croix-Rousse, là traboule nổi tiếng nhất ở Lyon. Đây là một trong những địa danh của cuộc nổi dậy Canut thế kỷ 19, nơi hàng trăm công nhân dệt lụa tụ tập và diễu hành qua đó đến trung tâm.

Nhiều traboules được giấu sau những cánh cửa như thế này. Ảnh: Rina Sergeeva

Traboules cũng được sử dụng bởi lực lượng kháng chiến chống lại lực lượng chiếm đóng của Đức trong Thế chiến thứ hai. Ngày nay, đối với nhiều cư dân, để trở thành một “Lyonnais thực thụ” đòi hỏi một người phải có kiến thức sâu rộng về các hoạt động buôn bán “ngầm” của thành phố.