Kon Tum: Khai thác cát gây sạt lở đất của người dân

Dân mất đất vì mỏ cát

Nhiều người dân tại xã Ngok Bay (TP Kon Tum) phản ánh với PV Môi trường và Đô thị điện tử tình trạng trong quá trình hoạt động khai thác cát trên sông Đăk Bla của Công ty TNHH Nguyên Hưng gây sạt lở bờ sông và xâm hại nhiều diện tích đất canh tác của người dân địa phương.

Chúng tôi đã thâm nhập hiện trường, ghi nhận thực tế để phản ánh đến độc giả. Theo ghi nhận của PV MT&ĐT, dọc bờ sông Đăk Bla đoạn đi qua xã Ngok Bay mà người dân phản ánh có nhiều chỗ đất bị sạt lở nghiêm trọng tạo thành những vách dựng đứng cao từ 2 – 4m. Cách khu vực khai thác cát của Công ty Nguyên Hưng khoảng 60m, có một cây cầu bị hư hỏng, mà theo nhiều người dân nơi đây phản ánh là do phía Công ty hút cát gây sạt lở đất dẫn đến bị sập cầu. Cổng ra vào có trạm gác nhưng khu vực này đã bị rào lại, phía trước cổng có nhiều gạch đá.

Mỗi ngày, khu vực khai thác cát của Công ty Nguyên Hưng có khoảng vài chục xe tải ra vào để chở cát. Phía cổng vào mỏ cát này có bố trí trạm gác và trạm cân tải trọng. Tuy nhiên, hầu như tất cả các xe sau khi nhận cát xong khi ra ngoài lại đi bằng đường khác, không đi lên trạm cân tải trọng để cân xe như quy định…

Trao đổi với chúng tôi, Bà Y- Ien (thôn Plei Kăng – xã Ngok Bay) bức xúc: Nhiều năm qua, kể từ khi doanh nghiệp này khai thác cát tại đây, tình trạng đất canh tác của người dân dọc hai bên bờ sông bị sạt lở nghiêm trọng. Lúc đầu thì sạt lở ít, nhưng càng về sau diện tích sạt lở càng rộng. Đến nay chỗ sạt lở đã lấn vào đất trồng cây hoa màu khiến gia đình không còn đất để canh tác. Lúc trước, gia đình có khoảng ba sào đất để canh tác. Tuy nhiên kể từ khi Công ty này khai thác cát từ năm 2012, thì đến nay diện tích đất giờ còn chưa được một nửa. Vì quá bức xúc, người dân gửi đơn lên chính quyền địa phương để giải quyết, thậm chí người dân còn dựng hàng rào, dùng gạch đá, xà bần, đổ lên đường vào mỏ cát để hạn chế hoạt động khai thác cát tại đây.

Vào tháng 6 năm nay, cây cầu cách mỏ cát chỉ vài chục mét đã bị sập do đất 2 bên đầu cầu bị sạt lở đất, khiến người dân không thể đi lại được. Mới đây, phía Công ty Nguyên Hưng mua lại một phần diện tích đất cách bãi cát của Công ty 20 mét, để làm bãi tập kết cát. Người dân địa phương không đồng ý để Công ty này sử dụng khu đất làm bãi tập kết cát. Theo ý kiến người dân, hàng ngày hàng chục những xe chở cát có tải trọng lớn hoạt động sẽ cày nát đường dân sinh.

Ông Y.B. (thôn Plei Kăng – xã Ngok Bay) thắc mắc: Không hiểu vì lý do gì cứ khoảng 4h sáng thì Công ty Nguyên Hưng lại bắt đầu hoạt động khai thác, hút cát, máy xúc máy nổ gây ồn ào, đảo lộn cuộc sống của người dân ở đây. Chưa hết, mỗi khi trời mưa, đường sá đầy bùn đất, trông cứ như một bãi lầy. Chúng tôi mong các cấp, các ngành, chính quyền địa phương có thẩm quyền giúp đỡ người dân chúng tôi, để chấm dứt tình trạng trên.

Mâu thuẫn giữa doanh nghiệp và người dân lên đến đỉnh điểm, người dân dựng hàng rào để chặn xe tải ra vào mỏ cát. Để xoa dịu bức xúc của dân, chính quyền địa phương có tổ chức đối thoại để doanh nghiệp tháo dỡ hàng rào cho xe ra vào bình thường. Sau đó, để đối phó, phía Công ty lại cho rào lại đoạn cổng ra vào đoạn gần trạm gác và cho xe chở cát đi theo hướng khác.

Mập mờ đánh lận

Sau khi thu thập đủ thông tin, ngày 26/9/2022, PV MT&ĐT đăng ký làm việc với UBND xã Ngok Bay và UBND TP Kon Tum. Tại đây, bộ phận Văn thư của 2 đơn vị trên đề nghị PV để lại nội dung làm việc để trả lời.

Đến ngày 29/9/2022, ông Phan Quốc Dũng – Chủ tịch UBND xã Ngok Bay cho biết: Hiện đang bận họp, những nội dung PV để lại, tôi đã ủy quyền cho cán bộ địa chính sẽ làm việc và trả lời những thông tin trên.

Làm việc với PV, bà Lê Thị Cúc – Cán bộ địa chính xã Ngok Bay cho biết: Mỏ cát Công ty Nguyên Hưng trên địa bàn xã được cấp phép khai thác cát từ năm 2012 và gia hạn đến 2024. Tháng 6/2022, UBND xã tiếp nhận đơn của 5 hộ dân, kiến nghị Công ty Nguyên Hưng làm sạt lở đất của dân. UBND xã đã báo cáo sự việc lên Thành phố và Phòng TN&MT, vì vấn đề sạt lở theo như người dân phản ánh thì phải để cơ quan chức năng chuyên môn đánh giá chứ UBND xã cũng không đủ thẩm quyền. Đến nay, Phòng TN&MT vẫn chưa xuống làm việc, đánh giá mức độ sạt lở, và nguyên nhân do đâu.

Việc san gạt đất tại khu vực phản ánh, chính quyền có đi kiểm tra hiện trạng và được biết khu vực đất này do Công ty Nguyên Hưng mua lại của người dân, và có làm đơn xin cải tạo mặt bằng, cải tạo đất nông nghiệp. Vì diện tích đất này nằm trong vùng bán ngập của Thủy điện Ia Ly nên UBND xã không có cơ sở pháp lý để cấp phép. Mà chúng tôi chỉ theo dõi, giám sát trong quá trình cải tạo phải tuân thủ chiều sâu và độ cao không ảnh hưởng đến mặt bằng theo quy định luật đất đai. Đến nay, các hợp đồng thuê đất của Công ty với người dân để làm bến bãi chứa cát đã hết hiệu lực. Việc cầu bị sập, UBND xã đã báo cáo lên cấp trên để có hướng xử lý.

Vấn đề xe chở cát không đi qua trạm cân, UBND xã đã xác minh. Về việc này là do người dân đã rào đường lại nên không cho xe qua trạm cân được, tuy nhiên xã cũng không quản lý hết được. Thời gian tới, UBND xã sẽ thường xuyên kiểm tra, giám sát và báo cáo lên cấp trên.

Trong một diễn biến khác, tại Báo cáo số 548/BC-UBND ngày 26/9/2022 của UBND xã Ngok Bay “Về việc trả lời một số nội dung tác nghiệp của báo chí liên quan đến việc khai thác cát của Công ty TNHH Nguyên Hưng trên địa bàn xã Ngok Bay” gửi UBND TP Kon Tum và Phòng TN&MT. Trong đó có nội dung “Việc xe chở cát không đi qua trạm cân mà đi ra ngoài đường khác: Ủy ban nhân dân xã có ý kiến như sau: Trước đó người dân làm hàng rào không cho xe qua trạm cân. Tuy nhiên, Công ty đã tháo dỡ hàng rào và thực hiện cho xe cân đúng theo quy định trước khi vận chuyển cát ra khỏi khu vực”.

Việc Báo cáo của UBND xã Ngok Bay khẳng định việc trước khi cho xe vận chuyển cát ra khỏi khu vực đều cho cân xe là chưa chính xác. Theo ghi nhận trong nhiều ngày ở đây, PV nhận thấy hầu như tất cả các xe sau khi nhận cát xong lại đi bằng đường khác, không đi lên trạm cân tải trọng để cân xe. Sự việc người dân quá bức xúc nên đã dựng hàng rào chặn xe chở cát diễn ra cách đây đã lâu nhưng hiện nay phía Công ty lại cho rào luôn phía cổng để cho xe đi theo hướng khác mà không thông qua trạm cân. Dư luận đang đặt câu hỏi, liệu Công ty Nguyên Hưng đang lợi dụng sự việc người dân bức xúc lập hàng rào để “Tát nước theo mưa” cố tình cho xe chở cát né trạm cân không cân trọng tải theo quy định?

Đề nghị UBND tỉnh Kon Tum chỉ đạo các cơ quan chức năng kịp thời kiểm tra, đánh giá việc khai thác cát của Công ty Nguyên Hưng gây sạt lở đất làm ảnh hưởng người dân. Đồng thời, để tránh xảy ra tình trạng thất thoát tài nguyên, cơ quan chức năng cần kiểm tra và sớm có biện pháp xử lý việc các xe vận chuyển cát từ trong mỏ ra mà không thông qua trạm cân.

Môi trường và Đô thị VN điện tử sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc.