77 năm Ngày Truyền thống Luật sư Việt Nam

Mỗi Luật sư cũng cần phải tĩnh tâm, tự nhìn lại những trang sử vẻ vang của nghề Luật sư, đánh giá lại kết quả hoạt động của chính mình để tự hào, phát huy; đồng thời, tự nhận thức về hạn chế của mình để sớm khắc phục, không ngừng trau dồi về phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, gương mẫu về tư cách, phẩm chất đạo đức, giữ được: Tâm – Tầm – Bản lĩnh – Đam mê nghề nghiệp. Qua đó, tự khẳng định mình, khẳng định vai trò vị trí của nghề Luật sư trong xã hội, góp phần xứng đáng vào công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Cách đây 77 năm, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đã giành thắng lợi trong cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, mở ra kỷ nguyên độc lập, thống nhất cho dân tộc Việt Nam. Với sự ra đời của nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á. Những thiết chế dân chủ đã được khởi dựng và từng bước hoàn thiện trên cơ sở kế thừa những giá trị lịch sử, truyền thống dân tộc cùng thành quả cách mạng. 

Nhằm đảm bảo quyền con người, đồng thời phát huy quyền dân chủ trong chế độ mới, ngày 10/10/1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký ban hành Sắc lệnh số 46/SL về việc thành lập Đoàn thể Luật sư. Ngày 14/01/2013, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 149/QĐ–TTg lấy ngày 10/10 hàng năm là Ngày Truyền thống Luật sư Việt Nam.

Cách mạng Tháng Tám thành công, toàn Đảng, toàn dân; mọi giới, mọi ngành, mọi nghề tập trung vào công cuộc kháng chiến, xây dựng và bảo vệ đất nước. Hòa trong dòng chảy lịch sử, giới Luật sư Việt Nam khi đó đã có nhiều người tích cực tham gia cách mạng, tham gia kháng chiến, xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Nhiều Luật sư đã có những đóng góp to lớn được Đảng, Nhà nước, nhân dân ghi nhận. Nhiều người trong số họ đã được giao giữ các chức vụ quan trọng như Luật sư Vũ Đình Hòe, Luật sư Phan Anh, Luật sư Vũ Trọng Khánh, Luật sư Nguyễn Hữu Thọ,…

Năm 1959, Hiến pháp đầu tiên đưa nước ta lên xã hội chủ nghĩa tiếp tục khẳng định quan điểm của Đảng và nhà nước ta về việc đảm bảo quyền bào chữa để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Điều 101 Hiến pháp quy định: “quyền bào chữa của bị cáo được bảo đảm”. Quan điểm này được xuyên suốt, phát triển đến Hiến pháp năm 1980 quy định tại Điều 133: “ Quyền bào chữa của bị cáo được bảo đảm. Tổ chức Luật sư được thành lập để giúp bị cáo và các đương sự khác về mặt pháp lý”. 

Hiến pháp năm 1992 quy định: “Tổ chức hành nghề Luật sư được thành lập để giúp bị cáo và các đương sự khác bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho họ, đồng thời góp phần bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa”.

Hiện thực hóa công cuộc đổi mới của Đảng, năm 1987 Hội đồng Nhà nước đã ban hành Pháp lệnh Tổ chức Luật sư. Từ đó các Tổ chức Luật sư chuyên nghiệp ra đời thay thế cho hình thức Bào chữa viên nhân dân. Cùng với sự vận động, phát triển của lịch sử, đòi hỏi từ thực tiễn xã hội. Năm 2001, Pháp lệnh Luật sư ra đời đưa chế định Luật sư của nước ta xích gần hơn với thông lệ quốc tế. Lần đầu tiên pháp luật nước ta phân định rõ Tổ chức hành nghề Luật sư với Đoàn Luật sư, theo hướng, vừa bảo đảm sự quản lý của Nhà nước đối với tổ chức và hành nghề Luật sư, vừa phát huy tính tự quản, tự chịu trách nhiệm của các Đoàn Luật sư.

Sau 05 năm thi hành, pháp lệnh Luật sư 2001 đã góp phần tăng nhanh số lượng Luật sư trong toàn quốc. Trước yêu cầu của tình hình mới, đặc biệt là quyết tâm, yêu cầu sớm gia nhập WTO,  tháng 06 năm 2006 Luật Luật sư được ban hành, đến nay chúng ta đã có Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Luật sư năm 2012.

Hiến pháp năm 2013 quy định: Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử có quyền tự bào chữa, nhờ Luật sư hoặc người khác bào chữa (Điều 31); Quyền bào chữa của bị can, bị cáo, quyền bảo vệ lợi ích hợp pháp của đương sự được bảo đảm (Điều 103).

Tháng 5 năm 2009, Liên đoàn Luật sư Việt Nam được thành lập. Từ đây, nghề Luật sư đã chính thức có một tổ chức thống nhất trong toàn quốc. Từ khi thành lập đến nay, Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã được kiện toàn, ổn định và phát huy hiệu quả, 63 tỉnh, thành phố trên cả nước đều đã có Đoàn Luật sư, với khoảng 18.000 Luật sư thành viên.

Truyền thống nghề Luật sư và thực tiễn nhiều năm qua cho thấy: Nghề Luật sư đã góp phần quan trọng trong việc dân chủ hóa hoạt động tố tụng, đóng góp quan trọng trong công cuộc Cải cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, phát triển kinh tế – xã hội. Vị trí, vai trò của Luật sư trong đời sống pháp luật, trong xã hội tiếp tục được khẳng định, nâng cao; uy tín của Luật sư trước Đảng, Nhà nước được tăng cường; niềm tin của doanh nghiệp, tổ chức, người dân đã và tiếp tục được khẳng định. Những đóng góp của giới Luật sư Việt Nam mà đại diện là Liên Đoàn Luật sư Việt Nam đã được Đảng, Nhà nước và nhân dân ghi nhận. Ngày 22/9/2014, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 102-KL–TW về hội quần chúng, trong đó nêu rõ: “Liên đoàn Luật sư Việt Nam được hưởng chế độ như các tổ chức chính trị, xã hội, nghề nghiệp”.

Ngày 06/5/2022, Văn phòng Chính phủ có Thông báo số 136/TB-VPCP thông báo Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại buổi làm việc với Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã nêu: “Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính có ý kiến kết luận như sau: Liên đoàn Luật sư Việt Nam là tổ chức xã hội – nghề nghiệp, thực hiện nhiều nhiệm vụ chính trị, pháp lý được Đảng và Nhà nước giao, góp phần bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực: (1) Góp ý, xây dựng chính sách, pháp luật; (2) Rà soát thủ tục hành chính; (3) Trợ giúp pháp lý miễn phí cho người nghèo, người dân tộc thiểu số và các đối tượng khác theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý; (4) Tuyên truyền, phổ biến pháp luật và một số công tác xã hội khác. Các thành tích của Liên đoàn Luật sư Việt Nam nói riêng, đội ngũ Luật sư nói chung được Đảng, Nhà nước và xã hội ghi nhận, đánh giá cao. Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ghi nhận và biểu dương các thành tích mà đội ngũ Luật sư, Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã đạt được trong thời gian qua”.

Ghi nhận đóng góp của giới Luật sư Việt Nam nói chung, của Liên đoàn Luật sư Việt Nam nói riêng Liên đoàn Luật sư Việt Nam vinh dự được Đảng và Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Ba.

77 năm hình thành và phát triển, cùng nhìn lại và biểu dương, tuyên dương những thành tích đã đạt được của giới Luật sư Việt Nam. Thiết nghĩ mỗi Luật sư cũng nhận thấy rằng hoạt động Luật sư hiện nay còn tồn tại một số hạn chế. Cá biệt còn có Luật sư chưa nhận thức được đầy đủ sứ mệnh nghề nghiệp cao cả của mình, còn có khoảng cách về trí tuệ, lòng yêu nước, nhiệt huyết và nhân cách so với các thế hệ Luật sư đi trước từ đó ảnh hưởng chưa tích cực đến hình ảnh giới Luật sư trong lòng người dân, xã hội. So với yêu cầu của công cuộc cải cách tư pháp, nhu cầu của người dân, doanh nghiệp và xã hội, số lượng Luật sư, chất lượng dịch vụ của Luật sư chúng ta còn có nhiều hạn chế. Chúng ta còn thiếu các Luật sư có trình độ chuyên môn sâu trong các lĩnh vực kinh doanh, thương mại, hội nhập quốc tế thật sự tạo được thương hiệu đối với Luật sư quốc tế. Năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng hành nghề của một số Luật sư chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu công việc.

Trước những cơ hội chưa từng có sẽ tác động trực tiếp đến hoạt động nghề Luật sư hiện nay. Những thách thức lớn lao đang và sẽ đặt ra cho hoạt động Luật sư trước yêu cầu hội nhập, yêu cầu cải cách tư pháp, nâng cao chất lượng tranh, dịch vụ pháp lý đặc biệt các dịch vụ pháp lý chuyên sâu. Mỗi Luật sư chúng ta cũng cần phải tĩnh tâm, tự nhìn lại những trang sử vẻ vang của nghề Luật sư, đánh giá lại kết quả hoạt động của chính mình để tự hào, phát huy; đồng thời, tự nhận thức về hạn chế của mình để sớm khắc phục, không ngừng trau dồi về phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, gương mẫu về tư cách, phẩm chất đạo đức, giữ được: Tâm – Tầm – Bản lĩnh – Đam mê nghề nghiệp. Qua đó, tự khẳng định mình, khẳng định vai trò vị trí của nghề Luật sư trong xã hội, góp phần xứng đáng vào công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 

Trong bước đường xây dựng và phát triển, hoạt động Luật sư của đã luôn nhận được sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của các vị lãnh đạo từ Trung ương đến địa phương, sự quan tâm, chỉ đạo của Bộ Tư pháp, Liên Đoàn Luật sư Việt Nam, Tỉnh ủy, UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, thành phố; sự quan tâm, phối, kết hợp, giúp đỡ của các cơ quan, ban, ngành, tổ chức đoàn thể và nhân dân trong quá trình hoạt động. Đặc biệt là sự quan tâm, giúp đỡ của Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố, sự phối hợp của cơ quan tiến hành tố tụng các cấp, trách nhiệm cùng nhiệt huyết của Đoàn Luật sư các tỉnh, thành phố.

Luật sư TRẦN VĂN AN
Ủy viên Ban Thường vụ Liên đoàn Luật sư Việt Nam
Trưởng Ban Đạo đức nghề nghiệp Luật sư Việt Nam
Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Bắc Giang