69 chất gây ung thư trong 1 điếu thuốc

69 chất gây ung thư trong 1 điếu thuốc

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 8 triệu ca tử vong trên toàn cầu mỗi năm và hủy hoại môi trường sống của chúng ta thông qua rác thải nguy hại từ đầu mẩu thuốc lá, cũng như ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe của con người.

Trong khói thuốc lá có khoảng 7.000 chất hóa học, trong đó có 69 chất gây ung thư và là nguyên nhân gây ra 25 nhóm bệnh khác nhau, bao gồm 11 loại ung thư, các bệnh tim mạch, các bệnh về hô hấp và ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của cả nam và nữ. Ước tính cứ 2 người hút thuốc lá thì có 1 người sẽ chết sớm.

Vẫn theo WHO, 90% bệnh nhân mắc bệnh ung thư phổi, 75% bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính là do sử dụng thuốc lá. Tại Việt Nam, hơn 75% các ca tử vong hàng năm là do các bệnh không lây nhiễm trong đó sử dụng thuốc lá là một trong những nguyên nhân chính…

Không chỉ gây ảnh hưởng nặng nề tới sức khỏe của người hút, khói thuốc tỏa ra từ đầu điếu thuốc đang cháy độc hại hơn khói thuốc do người hút hít vào gấp 26 lần. Trên phạm vi toàn cầu mỗi năm có 1,2 triệu ca tử vong vì các bệnh liên quan đến hút thuốc lá thụ động. Trong đó có gần 760.000 phụ nữ và 180.000 trẻ em. Tại Việt Nam, WHO ước tính mỗi năm có gần 6.000 người chết vì các bệnh liên quan đến hút thuốc lá thụ động.

Phụ nữ mang thai hít phải khói thuốc có thể gây biến đổi sự phát triển của bào thai, dễ sẩy thai, đẻ non hoặc sinh con nhẹ cân. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường xuyên hít phải khói thuốc sẽ làm tăng tỷ lệ viêm đường hô hấp dưới và viêm tai giữa, làm tăng các triệu chứng của bệnh hô hấp mãn tính như hen, làm giảm sự phát triển của phổi dẫn đến nguy cơ đột tử. Và trên thực tế đã chứng minh nhiều trường hợp trẻ em vì hít phải khói thuốc lá thụ động trong một thời gian dài đã dẫn đến mắc các bệnh nói trên, thường xuyên phải vào bệnh viện để điều trị.

Thuốc lá thế hệ mới khiến tình hình càng nguy hiểm

Trong khi đó, sự xuất hiện của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng càng khiến tình hình thêm phức tạp. 

Nhiều nghiên cứu cho thấy, nguy cơ tới sức khỏe của những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới này không hề thua kém, thậm chí còn có phần nguy hiểm hơn thuốc lá truyền thống.

Tại Việt Nam, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường trong nam giới trưởng thành đã giảm từ 47,4% năm 2010 xuống còn 38,9% năm 2023.

Tuy nhiên, con số này vẫn nằm ở mức cao nếu so sánh trên phạm vi toàn cầu. Đáng lo ngại hơn, sự bùng nổ của các loại thuốc lá điện tử khiến những nỗ lực phòng, chống tác hại của thuốc lá có nguy cơ bị phá hủy.

Tại Việt Nam, những năm gần đây, việc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng (vape) trong thanh, thiếu niên đang diễn ra khá phổ biến và có chiều hướng gia tăng.

Kết quả nghiên cứu của Trường Đại học Y tế công cộng tại 11 tỉnh, thành phố trong học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13-17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023.

Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Đặc biệt ở nhóm nữ giới từ 11-18 tuổi, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 4,3%.

Việc gia tăng tỷ lệ thanh, thiếu niên sử dụng thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử đã kéo theo nhiều hệ lụy về mặt sức khỏe cho thế hệ trẻ. Đã có nhiều học sinh bị loạn thần, ảo giác hoặc suy hô hấp, thậm chí suýt tử vong sau khi hút thuốc lá điện tử.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Lương Ngọc Khuê, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết tính riêng năm 2023, có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, trong đó trẻ dưới 18 tuổi ghi nhận 71 ca.

Nhóm dưới 16 tuổi nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là 27 người; nhóm từ 16-18 tuổi là 44 người; từ 19-24 là 58 người; từ 25-44 tuổi là 138 người; từ 45-64 tuổi là 580 người nhập viện; từ 65 tuổi trở lên là 580 người.

Trên toàn cầu, ước tính có khoảng 19 triệu thanh, thiếu niên từ 13-15 tuổi (13 triệu bé trai và 6 triệu bé gái) hiện đang hút thuốc lá, trong đó có khoảng 5 triệu thanh, thiếu niên sống ở khu vực Đông Nam Á, gây ra các gánh nặng về bệnh tật và kinh tế không chỉ cho bản thân người sử dụng mà còn cho cả gia đình và xã hội.

Khảo sát ở hầu hết các quốc gia đều cho thấy, tỷ lệ trẻ em từ 13-15 tuổi đang sử dụng các sản phẩm thuốc lá, đặc biệt là các sản phẩm thuốc lá mới, như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đang gia tăng cao.

Theo nhiều nghiên cứu khoa học, các sản phẩm thuốc lá, đặc biệt là các sản phẩm thuốc lá mới, như: thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, tồn tại nhiều nguy cơ gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe. Các sản phẩm này có chứa nhiều chất độc hại, nguy cơ gây nghiện nicotine, gây ra các bệnh ung thư, nhất là ung thư phổi. Ngoài ra, các sản phẩm thuốc lá mới còn có nguy cơ tiềm ẩn và phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện, làm ảnh hưởng đến sức khỏe, an ninh trật tự xã hội nghiêm trọng hơn rất nhiều so với thuốc lá điếu thông thường.

Bên cạnh đó, theo kết quả một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Scientific Reports, các sản phẩm thuốc lá điện tử (vape) có chứa đến 127 loại hóa chất cực kỳ độc hại, 153 loại gây nguy hiểm cho sức khỏe và 225 loại gây kích ứng.

Trên thị trường hiện có hàng chục nghìn loại sản phẩm thuốc lá điện tử khác nhau và trong mỗi sản phẩm đều chứa nhiều loại hóa chất. Do đó, theo các nhà nghiên cứu, với thực tế như hiện nay việc tiến hành các thí nghiệm để kiểm tra độc tính của từng nhãn hiệu và hương vị có thể mất nhiều thập kỷ. Trưởng nhóm nghiên cứu – Giáo sư hóa học tại RCSI Donal O’Shea còn cảnh báo: người dân đang đứng trước một làn sóng bệnh mãn tính mới sẽ xuất hiện sau 15 đến 20 năm nữa, do phơi nhiễm các chất độc hại từ thuốc lá điện tử.

Việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá đều đã được chứng minh là nguyên nhân gây ra các gánh nặng bệnh tật và kinh tế không chỉ cho bản thân người sử dụng mà còn cho cả gia đình và xã hội. Các tổn thất này bao gồm chi tiêu cho hút thuốc, chi phí cho khám, điều trị bệnh liên quan đến hút thuốc, giảm sút/mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm.

Trong bối cảnh các quy định về thuốc lá ngày càng nghiêm ngặt, các công ty thuốc lá lớn và cả những công ty mới gia nhập thị trường đã bắt đầu cung cấp các sản phẩm thay thế thuốc lá, như thuốc lá điện tử (vape), và tuyên bố hướng đến đối tượng là những người trưởng thành hút thuốc lá. Chính vì vậy, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới Tedros Adhanom Ghebreyesus bày tỏ lo ngại: “Lịch sử đang lặp lại, nhưng dưới một hình thức khác. Vẫn là chất nicotine nhưng với bao bì khác biệt.”

Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới cũng bác bỏ tuyên bố đang nỗ lực giảm thiểu tác hại việc hút thuốc của ngành công nghiệp thuốc lá, khi đề cập đến thực tế các công ty này đang không ngừng tiếp thị sản phẩm nhắm vào đối tượng sử dụng là trẻ em khi đưa ra các sản phẩm có hương vị trẻ em yêu thích, với bao bì thiết kế bắt mắt.

Thuốc lá điện tử đang cho thấy còn nguy hiểm hơn thuốc lá thông thường do có thể tự phối trộn các nguyên liệu thậm chí cả ma túy. Bên cạnh đó là các hệ lụy về chất lượng giống nòi do việc người sử dụng đang trong độ tuổi sinh sản hút thuốc lá.

Năm 2024, Tổ chức Y tế Thế giới đã chọn “Bảo vệ trẻ em trước những tác động của ngành công nghiệp thuốc lá” là chủ đề ngày Thế giới không thuốc lá (31/5), nhằm yêu cầu ngành công nghiệp thuốc lá ngừng việc nhắm tới trẻ em, thanh, thiếu niên bằng những sản phẩm có hại cho sức khỏe; đồng thời kêu gọi chính phủ các nước thực hiện các biện pháp phòng, chống tác hại thuốc lá mạnh mẽ, bảo vệ các em khỏi tác động của việc quảng cáo thuốc lá, bao gồm cả việc tiếp thị qua mạng xã hội và các nền tảng kỹ thuật số.

Tại lễ míttinh hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá (31/5) năm 2024 vào ngày 26/5/2024, Giáo sư, tiến sỹ Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, đã phát động chiến dịch truyền thông ngăn ngừa thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để bảo vệ trẻ em và sức khỏe cộng đồng.

Lãnh đạo Bộ Y tế kêu gọi các cơ quan, đoàn thể và toàn cộng đồng tiếp tục có những hoạt động thiết thực và đẩy mạnh truyền thông, thông tin để xây dựng môi trường không khói thuốc, thực thi nghiêm Luật Phòng chống tác hại thuốc lá; kêu gọi các nhà trường tăng cường giáo dục và tổ chức các hoạt động ngoại khóa, nhằm trang bị cho học sinh kiến thức cần thiết tự bảo vệ bản thân trước cám dỗ.